der

[Oktay D.]

dé- ile dérle- sözcükleri köken ve añlam açısından ilgisizler. Bir türev yalñızca kendi köküne uygun olur.

Dille ilgili temel bazı şeyleri bilmiyor olabilirsiñiz ancak temelleri öğrenmek yérine yalñışlıkta diretiyorsuñuz.

[datadeveb]

"Olmaz ise de de- köküne yüklenilenilen anlamıyla avunur ve yetiniriz." diye yazmışım. Neyi direttiğimi anlamadım.

Der adına anlam yükleyeceksek günümüzde kullanılan iki sözcük var. Derle- ile de- sözcükleri.

de- sözcüğüne -r eki getirilerek ad yaptık diyelim. Çok güzel... Ad kipinde bir sözcüğümüz oldu. Der... Bu sözcüğe de -le eki getirerek eylem yaptığımızda günümüzde ediklenik derle- sözcüğü ile örtüşürse türettiğimiz der sözcüğü çok güzel bir sonuca çıkar. Böyle yapmaya kimseyi iteklemiyorum. Yine söylüyorum.

Olmaz ise de de- köküne yüklenilenilen anlamıyla avunur ve yetiniriz. Bu durumda da -le eki getirilerek oluşturulacak eylem nedeniyle derle- sözcüğü yeni anlam kazanır. Sıkıntılı olup olmayacağını bugünden öngöremem. Çünkü derle- den türetilecek sözcükler hangi anlama göre türetilecek, ardından neleri getirecek onları da düşünmek gerekmez mi? Gerekir...

Artık der adını de- ile derle- arasında sıkıntı çıkarmayacak bir anlamamı kavuşturmaya çalışırız, yoksa derle- sözcüğünün der adının anlamına mı yönleniriz, yoksa de- sözcüğünden türetilecek der adını mı seçeriz neyse anlatmaya çalıştığım anlaşıldı diye düşünüyorum. Uzun uzun yazmak istemiyorum.

[Jakoben]

demek ile derlemek arasında kalan der sözcüğüne karşılık olarak yakalayabildiğim en iyi sözcük kroki.

dérle- éylemi térigle- biçiminden geliyor, o da tér- (dérmek, toplamak) sözcüğünden türemiş: tér- (biriktirmek) > térig (biriktirme) > térigle- (dérlemek) > *dérile- > dérle-

Beñzer ses olayı tarıglag > tarla ve tiriglük > dirlik sözcüklerinde de gérçekleşmiş: -g eki Esi Anadolu Türkçesinde yitip yérini ünlüye bırakınca o ünlü iki akıcı ünsüz (r, l) arasında kurallı olarak érir.

Kısaca dérle- sözcüğünde dér diye bir ad yok, dér- (dérmek) diye bir eylem var.

Esenlikler.

Yani ada gelen +lA ekinin yanında eyleme gelen -lA eki de mi var?

Uğrola.

[bensay]

derlemek, süpürlemek, sarlaşmak gibi sözcükler var. bunlarda dar ünlü düşümü (-i, ü, ı) olduğu varsayılır genel kanıya göre.