Bacak

[Engin]

Tuvaca-İngilizce sözlükte;

but: leg, foot, foot and leg olarak geçiyor.

Tuva Türkçesi Sözlüğü'nde de but: ayak karşılığı verilmiş.

Kaynaklar:

Anderson, Gregory David, & Harrison, K. David. Тыва-англи англи-тыва сөстүк (Tyvan-English English-Tyvan Dictionary). Kyzyl, 2002. Sayfa 21.

Arıkoğlu, Ekrem, & Kuular, Klara. Tuva Türkçesi sözlüğü (Tuvan Turkish Dictionary). Ankara: Türk Dil Kurumu, 2003. Sayfa 17

Yok, yok. Türkçe adlı arkadaşımız illâ inat edecek, boşver sen
Birçok dilde ayak ile bacak; el ile kolun aynı sözle ifade edildiği konusunu ya atlamış ya da umursamıyor olmalı.

[Türkçe]

Yok, yok. Türkçe adlı arkadaşımız illâ inat edecek, boşver sen
Birçok dilde ayak ile bacak; el ile kolun aynı sözle ifade edildiği konusunu ya atlamış ya da umursamıyor olmalı.

D. Can Aktan'ın iletisinden sonra bir nerse demedim. Verilen bilgiye karşı başka bir bilgiye denk gelene gibi bir nerse demeyi düşünmüyorum.

[Pelasglar]

İnternette bulduğum ve indirdiğim Eski Öz Türkçe Sözlük - Orhun Türkçesi adlı kaynakta 'Baçak' için 'bir çeşit zırh, dize geçirilen bir çeşit zırh' açıklaması yapılmış. Bu kelime bu şekilde bu uzvu niteler hale gelmiş olabilir diye düşünüyorum.

[Türkçe]

bagancak "atın dizlerinin alt tarafı" (J. Eckmann, Çağatayıl Sözlüğü).

[Türkçe]

badal (V) Bacak: Badalına basar ayırırım.
*Bünyan -Kayseri

Badal sözünün Türkbaycanıldaki badalaq "çelme" sözüyle köken bakımından ilgisi olabilir. Bacak sözü gibi bu iki söz de ba ile başlıyor.

[Bi50likdaha]

Pataklamak sözcüğü ilgili olabilir mi?

[Türkeröz]

Bacak, baldırla ilişkili söz. Bu yüzden bacağı açıklayabilmek için baldırın da açıklamasını bilmemiz gerek bence.

[birtancazin]

Bult-but-butcak_bacak / budal_badal
Bult-bultur_baldır
Bag_bagcak_bağcak_bacak

Balçak-siper, kabza, kılıç sapı / heykel (barçak, balçak, balbal), küçük kukla, el kuklası (barçuk) h

Ben bu sözün öztürkçe olduğunu düşünüyorum niteki ilgili sözle anlam bağı olan örneklere öbür üyeler de değinmiş.

[birtancazin]

Öte yandan öteki örneklerle birlikte ba_ kökü bana basmak eylemini de düşündürüyor.

[bilimdan]

Sanki bacak - baldır, bacı - baldız sözlerinde benzer ses değişmeleri bulunuyor. /c/ ~ /ld/ seslerinin birbirine değişmesi gibi bir özellik varsa bazı kelimelerin kökenlerinin çözülmesine yardımcı olabilir.

[cingelek]

Ayak kelimesi adım atmak anlamındaki atmak fiilinden türemiş. Bununla birlikte başmak/baçmak "ayakkabı" sözü de var. Fiilden isim yapan -mak eki sadece masdar eki işleviyle değil aynı zamanda fiilden alet ismi yapmak için de kullanılmaktadır (örnek: çakmak). Dolayısıyla başmak/baçmak kelimesinin kökü olan bir baş*-/baç*- fiili mevcut olabilir. At-ak>adak>ayak, baç*-ak>bacak.

İlaveten Türk lehçelerinde başkar- "yürüt-" fiili de bulunuyor. Buradaki -kar eki faktitif işleviyle kullanılıyorsa baş*-/baç*- yürümek manasında bir kök olabilir. -kar ekinden Serpil Soydan'ın KLASİK ÇAĞATAY DEVRİ ŞAİRLERİ OLAN ALİ ŞİR NEVÂYİ VE HÜSEYİN BAYKARA’NIN MANZUM ESERLERİNDE OLDURGAN ÇATI makalesinde bahsedilmektedir.

[Oktay D.]

Eylemden ad yapan -(A)k ekiniñ organ adları yaptığı doğrudur (barsak, yürek, kulak, bilek, taşak, kucak, dalak, vb.). bacak ve adak sözcüklerindeki /Ak/ parçası bu yüzden ilgili olabilir. Ayrıca balak (bacak, pantolon bacağı, ayak bileği) sözcüğü de bulunuyor. *bal- > *balçak > *bāçak > bacak olmuş olabilir. Kök için ayrıca: baldır, balak, baldak (kılıç kabzası), ...

Bu arada ayak sözcüğü hadak biçiminden türüyor ve kısa /a/ içeriyor. "adım atmak" añlamındaki sözcük ise uzun ünlülü āt- biçimindedir ve /d/ değil /t/ içeriyor.

Oğuzcada uzun ünlüleriñ ardındaki ünlüyü yumuşatması, démeli ātım > adım olması sizi yañıltmasın: Türkmence āt-/ǟt-/ǟtle- (adım atmak), ātım/ǟtim (adım), Osmanlıca ad- (adım atmak).

Kıpçak ve Karluk Türkçelerinde görülen /d/'li adım deñktaşları Eski Oğuzcadan alıntıdır. O dilleriñ kendi sözcükleri ise Tatar atı (adım), Hakas atıx- < * ātık- (adım atmak), Yakut/Dolgan atıllā- (adım atmak, atlamak), Çuvaş ut- (adım atmak) < *āt- olarak /t/ iledir.

[cingelek]

OYOQ I 'gavdaning tayanib turishi va harakatlanishi uchun xizmat qiladigan aʼzo’. Bu ot qadimgi turkiy tildagi 'qadamla-’ maʼnosini anglatgan e:d- feʼlining ay- shaklidan -(a)q qoʻshimchasi bilan yasalgan (ЭСТЯ, I, 103; ПДП, 356; Devon, I, 112; DS, 27); oʻzbek tilida a unlilari â unlilariga almashgan: ay— + aq = ayaq > âyâq.

[Oktay D.]

hadak (ayak) sözcüğü uzun ünlülü değil. Vurgulu uzun ünlüleriñ korunduğu Halaççada, uzun ünlüleriñ korunduğu Türkmencede, uzun ünlüleriñ izleriniñ olduğu Yakutça ve Çuvaşçada kesinlikle kısa a ile geçiyor. O yüzden ēd- diye bir biçimden gelemez. Kaldı ki e/a ikircikliği de bulunmuyor bu sözcükte.