senato, senatör

[Toygun]

senato    İt. senato
a. (sena'to) 1. Bazı ülkelerde yaş ve eğitimlerine göre seçilmiş parlamento üyelerinden oluşan meclis. 2. Üniversite yasasına göre seçilen ve rektör başkanlığında toplanan yüksek karar organı. 3. Senatörlerin toplandıkları yer. 4. tar. Eski Roma'da özellikle soylulardan oluşan yöneticiler meclisi.
Güncel Türkçe Sözlük

senatör    Fr. sénateur
a. Senato üyesi.
Güncel Türkçe Sözlük

Allah aşkına '-tey'li, '-tay'lı bir şeyler önermeyin.

[Bengitaşlarındili]

Senato: Aksakallar Geneşi
Senatör: Aksakal Geneşçi

[Toygun]

Senato: Aksakallar Geneşi
Senatör: Aksakal Geneşçi

Geneş yerine keneş daha uygun sanki.

[Bengitaşlarındili]

Senato: Aksakallar Geneşi
Senatör: Aksakal Geneşçi

Geneş yerine keneş daha uygun sanki.

Türkiye Türkçesinde bu söz yaşasaydı, doğal evrimler sonucu Geneş biçiminde olacaktı. Nitekim bunu Türkmencedeki Geñeş biçiminden de anlayabilirsiniz. Keneş biçiminde bu sözü dile almak anakronizm olacaktır.

[D. Can Aktan]

Senato: Aksakallar Geneşi
Senatör: Aksakal Geneşçi

Geneş yerine keneş daha uygun sanki.

Türkiye Türkçesinde bu söz yaşasaydı, doğal evrimler sonucu Geneş biçiminde olacaktı. Nitekim bunu Türkmencedeki Geñeş biçiminden de anlayabilirsiniz. Keneş biçiminde bu sözü dile almak anakronizm olacaktır.

Sözcüğü keneş biçiminde almak anakronizm ise, kal-, kaç-, koy-, tarla, tarak, taşak, taşra vb. sözcükler de anakronizm değil mi?

[Oktay D.]

Geneş yerine keneş daha uygun sanki.

Türkiye Türkçesinde bu söz yaşasaydı, doğal evrimler sonucu Geneş biçiminde olacaktı. Nitekim bunu Türkmencedeki Geñeş biçiminden de anlayabilirsiniz. Keneş biçiminde bu sözü dile almak anakronizm olacaktır.

Sözcüğü keneş biçiminde almak anakronizm ise, kal-, kaç-, koy-, tarla, tarak, taşak, taşra vb. sözcükler de anakronizm değil mi?

Oğuzcadaki biçimiŋ Türkmenceden aŋlaşıldığı üzere geñeş olduğu açıktır. Bengitaşlarındili'niŋ tüm bir k>g dönüşümü kastetmediği verdiği bu örnekten anlaşılabilir. Kaldı ki Türkiye Türkçesinde kalın ünlülü hiçbir k- sesi g- olmamıştır. Sözcük geŋ ile eşkökenli değil midir?

[Bengitaşlarındili]

Geneş yerine keneş daha uygun sanki.

Türkiye Türkçesinde bu söz yaşasaydı, doğal evrimler sonucu Geneş biçiminde olacaktı. Nitekim bunu Türkmencedeki Geñeş biçiminden de anlayabilirsiniz. Keneş biçiminde bu sözü dile almak anakronizm olacaktır.

Sözcüğü keneş biçiminde almak anakronizm ise, kal-, kaç-, koy-, tarla, tarak, taşak, taşra vb. sözcükler de anakronizm değil mi?

Sayın Doğangün zaten söylenilmesi gerekeni pek ala söylemiş, bununbla bağlı bir hatırlatma...
Keñiş> Geniş
Kergek>Gerek
Keç->Geç-
Kel->Gel-
Ket->Git
Ker->Ger

[Toygun]

Bu kengeş, keneş, keneşmek bana hep konuşmak ile kökendeş geldiği için keneş daha doğru gibi geldiydi bana... Kökenlemesi nedir peki keneş sözünün?

[Oktay D.]

konuşmak Türkiye Türkçesine özgü bir sözcük ve konmak sözcüğünden gelir, komşu sözcüğü ile ilişkili olarak gelişmiştir ki o da aynı köktendir. Oysa bu sözcük Türkmencede olduğu için kökteş olmadıkları açıktır. Diğer yandan da geñ ile ilgili olsa gerek.

[Baturalptürk]

Geneş sözcüğü Tarama Sözlüğü'nde de 'istişare' olarak geçiyor.

Ama şu aksakal sözcüğü bana tuhaf geliyor. TDK tarafından duayenin anlamdaşı olarak önerildiğinde de yadırgamıştım.
"Karşınızda aksakal hanımefendi ..." gibi sözlerin garipliği ortada.
Ataerkil bir bakış açısıyla ortaya konmuş sözcüklerin dilde ancak mecazî anlamda ek seçenek olarak bulunabileceği, temel kelime olamayacağı gün gibi meydanda.
Onun için biz mecliste kadın sayısını artırmak isterken böyle sözcükleri alternatif göstermek doğru olmaz.

[Kuşhan]

Geneş sözcüğü Tarama Sözlüğü'nde de 'istişare' olarak geçiyor.

Ama şu aksakal sözcüğü bana tuhaf geliyor. TDK tarafından duayenin anlamdaşı olarak önerildiğinde de yadırgamıştım.
"Karşınızda aksakal hanımefendi ..." gibi sözlerin garipliği ortada.
Ataerkil bir bakış açısıyla ortaya konmuş sözcüklerin dilde ancak mecazî anlamda ek seçenek olarak bulunabileceği, temel kelime olamayacağı gün gibi meydanda.
Onun için biz mecliste kadın sayısını artırmak isterken böyle sözcükleri alternatif göstermek doğru olmaz.

Bu görüşe katılıyorum.

[Bengitaşlarındili]

Geneş sözcüğü Tarama Sözlüğü'nde de 'istişare' olarak geçiyor.

Ama şu aksakal sözcüğü bana tuhaf geliyor. TDK tarafından duayenin anlamdaşı olarak önerildiğinde de yadırgamıştım.
"Karşınızda aksakal hanımefendi ..." gibi sözlerin garipliği ortada.
Ataerkil bir bakış açısıyla ortaya konmuş sözcüklerin dilde ancak mecazî anlamda ek seçenek olarak bulunabileceği, temel kelime olamayacağı gün gibi meydanda.
Onun için biz mecliste kadın sayısını artırmak isterken böyle sözcükleri alternatif göstermek doğru olmaz.

Geneş yalnızca istişare demek değildir. İstişare yalnızca anlamlarından biridir. İstişare, Danışma, Tartışma, Uzlaşma, Karara bağlama anlamları vardır ve bütün bunları bir heyet olarak gerçekleştirmeyi bildirir.
Geñ- Genişleme, yayılma bildiren kökten gelir ve fikrin yayılması kuramsallığını düşündürür.
Gelelim Aksakal sözüne, Aksakal özü itibarıyle ihtiyar, yaşlı erkek demektir. Saçlarını ağartmış kişinin deneyimleri toplamı olarak bilge nitelikler kazandığı düşünülür. Bu nedenle duayen anlamındadır. Ancak bir tek duayen sözünün karşılığıdır denilemez. Çünkü yaşını başını almış ve gençlere bilgi ve deneyim anlamında yol gösterebilecek herkese denilebilir.

Aksakal Hanım denilemez demişsiniz, Ancak Türkçenin kelimelere yeni anlamlar yüklediğinde o sözü aynı zamanda cinsel çağrışımlardan da arındırdığını unutmuş ve siz işin sakal kısmında kalmışsınız. Aksakal sözü bu anlamıyla erkeklikle ilişiii kalmamış daha çok ihtiyarlığı bilgi ve birikim yönünden tecrübeyi anlatır hale gelmiştir. Bu nedenle ben aksalak hanım sözünden rahatsızlık duymam. Bu söz cinsiyetçi de değildir. Bugün Orta Asya Türkçesinde erkekler için de bayanlar için de kullanılıyor diye biliyorum.

[Bengitaşlarındili]

Geneş sözcüğü Tarama Sözlüğü'nde de 'istişare' olarak geçiyor.

Ama şu aksakal sözcüğü bana tuhaf geliyor. TDK tarafından duayenin anlamdaşı olarak önerildiğinde de yadırgamıştım.
"Karşınızda aksakal hanımefendi ..." gibi sözlerin garipliği ortada.
Ataerkil bir bakış açısıyla ortaya konmuş sözcüklerin dilde ancak mecazî anlamda ek seçenek olarak bulunabileceği, temel kelime olamayacağı gün gibi meydanda.
Onun için biz mecliste kadın sayısını artırmak isterken böyle sözcükleri alternatif göstermek doğru olmaz.

Sizin güncel sıkıntıları bahane tutarak bin yıllık sözcüğümüzü de cinsiyetçi olduğu iddiası ile dışlamanızı kale almak doğru olmaz.

[ingichka]

aksakgal

[a:ksakgal]

    Bir obanyň ýaşulusy, kethudasy, geňeşdary, ýaşuly adamsy.

      Şol toýa ähli obalaryň aksakgal-kethudalaryny, baýlary çagyryp, olara emiriň adyndan halat-serpaý berdiler. («Sowet Edebiýaty» Žurnaly)

        Gowşut hanyň Gylyç aksakgal diýen bir umumy geňeşdary bolan. (Ata Salyh, Saýlanan Eserler)

    Sakgaly agaran garry adam, ýaşuly adam.

        Günlerde bir gün aksakgal peýda boldy. («Görogly» eposy)

        Toba, toba, sakgalyňdan utan, aksakgal! (B. Pürliýew, Ilkinji Gün)
Türkmen diliniň sözlügi

geňeş

    Bir mesele baranda edilýän maslahat.

        Seniň bu geňeşlerine şondan artyk maslahat bermäge meniň hetdim ýok. Sähedin ýüzüne seredip, geneş salýan ýaly etdiler berip hat ýazýar.

[Baturalptürk]

Geneş sözcüğünü olumlu karşılıyorum. Hem DLT hem de Tarama Sözlüğü'nde geçiyor. TS'ye daha bir dikkatle baktım ve 'keñeş, keñeç, kengeç' biçimlerinde de bulunduğunu gördüm. Müzakere, müşavere gibi anlamlarda, güzel. Fakat, kökeninin 'genişlemek' ile ne derece ilgisi var, emin değilim.

Gelelim Aksakal sözüne, Aksakal özü itibarıyle ihtiyar, yaşlı erkek demektir. Saçlarını ağartmış kişinin deneyimleri toplamı olarak bilge nitelikler kazandığı düşünülür. Bu nedenle duayen anlamındadır. Ancak bir tek duayen sözünün karşılığıdır denilemez. Çünkü yaşını başını almış ve gençlere bilgi ve deneyim anlamında yol gösterebilecek herkese denilebilir.

Doğru.

Aksakal Hanım denilemez demişsiniz, Ancak Türkçenin kelimelere yeni anlamlar yüklediğinde o sözü aynı zamanda cinsel çağrışımlardan da arındırdığını unutmuş ve siz işin sakal kısmında kalmışsınız. Aksakal sözü bu anlamıyla erkeklikle ilişiii kalmamış daha çok ihtiyarlığı bilgi ve birikim yönünden tecrübeyi anlatır hale gelmiştir. Bu nedenle ben aksalak hanım sözünden rahatsızlık duymam. Bu söz cinsiyetçi de değildir. Bugün Orta Asya Türkçesinde erkekler için de bayanlar için de kullanılıyor diye biliyorum.

Bilgi birikim yönünde anlam kazanmış olabilir ama cinsiyetsizleşmiş bir kelime değil. Nitekim, sözcüğü duayen'e çekmeye çalışan da TDK'dir. Bu işler zorlamayla, yönlendirmeyle olmaz. Halkın içinde değişe gelişe gelen sözcükler yadırganmaz olurlar. Sonradan iliştirilen anlamlara eleştirel yaklaşıldığı için "aksakal" bu kavramın birincil kelimesi olamaz. Onun için ben aksakal hanım sözünden de aksalak hanım sözünden de rahatsızlık duyarım.

Sizin güncel sıkıntıları bahane tutarak bin yıllık sözcüğümüzü de cinsiyetçi olduğu iddiası ile dışlamanızı kale almak doğru olmaz.

Güncel sıkıntı değil güncel konjonktür demek daha doğru.
Ayrıca, güncel sıkıntıları bahane etmek ne demek? Elbette ki onları dikkate alacağız. Biz nerede yaşıyoruz?
Ortada bir sorun yok. Önceleri erkek-egemen devirlerde kavramlar, erkekler esas alınarak oluşuyordu. Çünkü iş yaşamında kadın yoktu. "At eri (seyis), dil oğlanı (dragoman) vs". Ancak bugün bu tür sözcükler kavramlar için temel kelimeler olamaz. "Bilim adamı" sözündeki 'adam' insan anlamına da gelmesine karşın kadın anlamı ağır bastığı için kullanımdan düşürülmeye, "bilim insanı" sözünün ikame edilmesine çalışılmaktadır. Bu yanlışsanacak bir tutum olmamalıdır. Çağdaş dünyada nasıl yaşam her iki cinse eşit oranda hitap ediyorsa sözcükler de bu yönelime uygun olmalı.

Sonuç olarak, bu sözcüğün kullanımı ne bana ne de size bağlı. Ben durum değerlendirmesi yapıyor, geçerli vaziyetin özelliklerini göz önüne alarak birtakım uyarılarda bulunuyorum.
Siz ahval ve şeraiti kale almıyorsanız halk da sizi kale almaz.
Önemli olan da şüphesiz ki budur.