örnek/örŋek sözcüğünüŋ kökeni

[Oktay D.]

Soru 1:
örŋek sözcüğü, ağızlarda geçen örnek (numune) sözcüğünden mi yoksa DLT'de geçen örŋgek (kireç numunesi) sözcüğünden mi derlenmiştir?

Soru 2:
Anadolu ağızlarında geçen örnek nereden gelir? Kökenlemesi nedir?

[Kutluay]

Sözlerin Soyağacı sitesinden alıntıdır:
Örnek~ Erm ōrinag օրինակ model, nümune, misal, mesel, tarz, usul ~ Erm ōrén օրէն usul, adet, töre, kural ~? OFa awδēn usul, töre, ayin.

5. yüzyıldan itibaren Ermenice olarak yazıya geçirilmiş, biz o sıralar buralarda değildik ki..

[Tansık]

Nişanyan gibilerin hezeyanlarına birçok sözcükte olduğu üzre bu konuda da Tuncer Gülensoy noktayı koymuştur, kanımca. Onun sözlüğüne binaen yanıtlayayım:

Yanıt 1:

Türkçede hanidir kullanımda olan bir sözcük olmasından dolayı Dil Devrimi zamanında ağızlardan yazın dünyasına kazandırılmış olmalı.

Yanıt 2:

< OT. ör- 'belirmek' + -(e)nek
kökenleme tıpkı bu biçimde verilmiş. Sözcüğün muhtelif şekillerde Özbekçe ve Uygurcanın üstüne, kimi Kıpçak öbeği Türk dilleriyle birlikte, Kıpçak etkisinin görüldüğü Arapça konuşan ülkelerde de yaşıyor olması bunun kesin tanıtı olarak gösterilmiş.

[ingichka]

Soru 1:
örŋek sözcüğü, ağızlarda geçen örnek (numune) sözcüğünden mi yoksa DLT'de geçen örŋgek (kireç numunesi) sözcüğünden mi derlenmiştir?

Soru 2:
Anadolu ağızlarında geçen örnek nereden gelir? Kökenlemesi nedir?

Nazal n'li olan sözcük TDK DLT'de:

ürnğek    ارنكاك
Kireç.

olarak verilmiş.

Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğünde bu sözcük bütün lehçelerde istisnasız olarak n'lidir.

Sözcüğün ör- fiilinden -enek ekiyle türemiş olduğu görüşü hem Prof. Dr. Tuncer Gülensoy'un sözlüğünde hem de Meydan Larousse'ta bulunmaktadır.

[Kutluay]

Öğrenek: Yetiştirme, öğretim, alıştırma.
[ Derleme Sözlüğü c: 9 ]
Civanyaylağı *Mersin -İçel

[ingichka]

Öğrenek: Yetiştirme, öğretim, alıştırma.
[ Derleme Sözlüğü c: 9 ]
Civanyaylağı *Mersin -İçel

Örnek sözcüğünün kökeni öğrenmek fiili olsa idi Türk lehçelerinde örgenek şeklinde de karşımıza çıkabilirdi. Sözcüğün Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğündeki lehçelerde (AzT ve TkT hariç) örnek / ürnek şekilleri var.

[ingichka]

Duyurularda gözüken "örneğiñ" de yanlış yazılmış.

[Oktay D.]

Sağolun, düzelteceğiz, görmemiştik.

[alatay2054]

tırNAK
barNAK>>>>PARMAK
sırNAK>>>>HAYVAN TOYNAĞI
göyNEK>>>GÖMLEK


Görüldüğü  gibi NEK Türkçe ekinin ÖR köküyle birleşmesiyle oluşmuş bir sözcük.Bu durumda ÖR ne demek

ÖRgü
ÖRmek
ÖRmöcek===>kurtçuk>>>>>>>örümcek
ÖRtü


Görüldüğü  gibi  ÖR  köküde dilimizde  en yalın şekilde bile  anlamlı.
ÖRNEK dediğimizde  yada ÖRNEK verdiğimizde  ;değişik  bağlantılarda örgüleri
olan bir konuyu örüntülerine  ayırmış;detaylandırmış oluyoruz.

GÖReNEK  gibi;ÖRenek>>>>>>>>>ÖRNEK


Ermeniyle Rumla ilgisi yok;öpöz Türkçe.

Ayrıca dilimizde ENEK diye bir  ek yok;ancak  NEK  var.Başındaki  e  ise  iki ünsüzü  yanyana durdurmamak için konmuş uyum sesi.

Tıpkı  inNEK >>>>>>>İNEK  gibi

inek  İN  (MAĞARA)  dan türemiş.

Atalarımız  mağaradan çıktıklarında İNEKLERİ mağarada  yaşamaya devam ettiler;Anadoluda  halen birçok yörede  mağaralar  hayvanlar için kullanılır.Sözlerimi  bağlantısız bulanlar İBRAHİM TATLISESİN mağarada doğmuş olduğunu ve Urfa gerçeğini hatırlasalar  daha  kolay olur.


İNEK  de böyle bir  sözcük

İNde yaşayan ine giren anlamında

İN >>>NEK>>>>>>SES  ÜNSÜZ KURALINDAN DÜŞÜNCE GERİYE '''İNEK''KALIR

[ingichka]

Yine bilgi kirliliği...

[alatay2054]

SN INGIHCKA


Sızın bu tavrınızdan dolayı bır daha bu yazısmalıga gırmeyecegım.
Sızın ıstedıgınız  gıbı.......

Şeytanı kovdunuz artık sevınebılırsınız
Kutsal mabedınızde kendınızle basbasa kalın.


Bılgı ıle kırlılık yanyana gelmez;ancak  kırlı dusunceler ıcın kolayca gelebılır.


Ugurlar  olsun;yolunuz acık olsun.

[Tansık]

Sayın ingichka,
Sizi kınıyor ve çok yakın bir aralıkta iki yoldaşımızı birden yitirmemize bizzat neden olmanıza teessüflerimi bildiriyorum.
Bu denli müsamahasız yaklaşımlar yerliğimizin bütünleştiriciliğini kuşkusuz zedeleyecektir ve zedeledi de. Eleştiri muhakkak olacaktır ama ölçüyü iyi ayarlamalı ve uygun bir üslup takınmalıyız.
İstirhamımı yanlış anlamamanız dileğiyle...

[Oktay D.]

Biz üyeleri seçerek almıyoruz. Herkes üye olabilir ve üyelerden birinin tutumu öbürünün tüm yazışmalığa küsmesine neden olmamalı.

ingichka'nın yazışmalık yönetimiyle ilgisi yoktur, ona olan tutumlarınız bize yapılamaz. Eğer kişisel sorunlarınız varsa onları kişiye özel ileti atarak halledin, eğer hallolmuyorsa Yöneticilerimizden herhangi birine özel ileti atarak kişisel yardım isteyin.

[ingichka]

Sayın ingichka,
Sizi kınıyor ve çok yakın bir aralıkta iki yoldaşımızı birden yitirmemize bizzat neden olmanıza teessüflerimi bildiriyorum.
Bu denli müsamahasız yaklaşımlar yerliğimizin bütünleştiriciliğini kuşkusuz zedeleyecektir ve zedeledi de. Eleştiri muhakkak olacaktır ama ölçüyü iyi ayarlamalı ve uygun bir üslup takınmalıyız.
İstirhamımı yanlış anlamamanız dileğiyle...

Yazdıklarında ciddiyet olsa idi yaklaşımım farklı olabilirdi. Böyle gayri-ciddi ve dayanaksız köken açıklamaları gerçekten bilgi kirliliğidir. Eğer burada amaç bir şeyler öğrenebilmek ve öğretebilmek ise bu tür bilgilerin burada bulunması amaca ters düşen bir durumdur.

[ingichka]

Eski Türkçe ornaq sözcüğünün bu sözcükle ilişkisi olabilir mi?