Teorem

[Toygun]

Sav, kanıtsav gibi öneriler var. Oktay Sinanoğlu bu makalesinde anasav sözcüğünü kullanmış. Bana uygun geldi.

[Gökbey]

Teorem; kanıtlanamayan ancak açıklığı, aydınlığı ile doğrudan kabul édilen prensiplere dénir. Bu tanım üzerinden bir söz bulalım. Kanıtsav gibi yapmacık bir söz olmasıñ!

[Toygun]

[i]Teorem; kanıtlanamayan ancak açıklığı, aydınlığı ile doğrudan kabul édilen prensiplere dénir.

Bu tanım daha çok belite(aksiyoma) uygun teoreme değil...

Teorem: 1- Verilen belirli varsayımlar altında kanıtlanabilen genel vargı. 2- Kanıtlanmış olan genel vargı.

[Oktay D.]

belit "Tutarlı biçimsel bir dizgede doğru olduğu kabul edilen kanıtlanamaz önerme" (axiom)
sav "Tutarlı biçimsel bir dizgede belitlere dayanan ve çıkarım kurallarıyla türetilen, kısaca kanıtlanan önerme" (theorem)
önsav "Bir savıŋ kanıtlamasında kullanılan ama söz konusu sav kadar önemli olmayan sav" (lemma)

İlk ve soŋ verdiğim karşılıklar matematikçiler arasında kullanılan bir karşılıktır (bakıŋız: Matematik Dünyası dergisi, Ali Nesin'iŋ "Önermeler Mantığı" betiği, vs.)

[Oktay D.]

Bu koñuyu yéñiden gündeme getirmek istiyorum.

teorem, "kanıtlanmış öñerme" démektir. Burada öñermeniñ kanıtlı olması ana noktadır, kanıtsız öñermeler teorem olamazlar. Aslında kanıt ile teorem arasında çok güçlü bir bağ vardır. Bir kanıtıñ soñucudur teorem.

Ayrıca bu sözcük teori ile de karıştırılmamalıdır, nitekim teori yani kuram; simgeler, belit axiom ler, çıkarım kuralları ve özellikle teoremler içeren tutarlı biçimsel dizgelere dénir (fizikteki kuramlarda belit yérine déñey ve gözlem soñucunda édinilmiş ilke principle ler vardır).

Şimdi, teorem kavramınıñ bir kanıtıñ soñucunda varılan bir nokta olması, ayrıca yanıt ile kanıt sözcükleriniñ yapısı bende var- "ulaşmak, gitmek" sözcüğünden varıt "varılan şey" sözcüğünü çağrıştırdı. Böylece sav sözcüğünü bilimde veya matematikte "tez" için kullanabiliriz, öñsav "hipotez" olarak arasav ise "lemma, ana soñuca götüren ara adım" olarak kullanılabilir.

Kısaca:

varıt

teorem, kanıtlı öñerme; theorem

kanıt

ispat; proof

sav

tez; thesis

öñsav

hipotez; hypothesis

arasav

lemma

soñuç

corollary

belit

aksiyom; axiom

[TürkçeSözlük78]

Hipotez yerine belki VARSAYIM kullanılabilir.

[Oktay D.]

Hipotez yerine belki VARSAYIM kullanılabilir.

İkisi aynı şey déğil.

Hipotez, déñey veya gözlemle sınanması amacıyla ortaya atılmış iddialı öñerme iken varsayım ise iddiasız olabilen hatta çelişkiye ulaşacağını göstermek için bile ortaya konulan (bkz. olmayana érgi) daha géñiş kapsamlı bir kavramdır.

Hipotez, her şeyden öñce bir savdır. Bu savıñ ana özelliği ise sınanmaya, yañlışlanmaya gérek olması. O yüzden öñsav iyi bir karşılık oluyor. Oysa varsayım, sav değildir, çok daha zayıf bir düzeyde kalıyor.

[TürkçeSözlük78]

Bir süredir varıt sözcüğünü kullanıyorum ve kendisinden mutluyum. Arkadaşlarımla konuşurken de sözcüğü kullandım ve pek olumsuz tepkiler almadım ancak hâlâ daha iyisini türetebileceğimizi düşünüyorum. Konuşurken sözcüğü birden çok yinelememiz gerektiğinde kulağa biraz değişik geliyor.