Eski Türkçe'nin Ekleri

[Boraan]

-ş,-(I)ş/-(U)ş  eki eski Türkçede olan bir ek, dil devrimiyle de yaygın kullanılmıştır, eylem köklere gelen ad yapıcı bir ektir, dip eylem kökler pek bilinmemektedir.

ul-uş> ulus,  u-ş> us,  i-ş > iş,  e-ş>eş ,  ur-uş (savaş), il-iş (ruhi bağ)  gibi örnekler verilebilir.

[til]

'Burcu'daki fiile gelerek 'bur-' fiilinden 'Burcu' (Râyiha) kelimesini oluşturmuş olan '-cu' eki.

Artık, maalesef sadece kişi adı olarak kullanılıyor.

bur 'Burcu'

bur 'Burun'

Burası 'buram buram' kokuyor.

Dile, oluşturabilecek yeni türetimler, belki, atıyorum, şu gibisinden, ayrıntılık (nüans) kata ve kazandırabilir: taşıyıcı - taşıcı, yazıcı - yazcı, sayıcı - saycı???

Yani burmak'tan burucu değilde burcu olması gibi.

burmak - to scent (İng.), (er)duften (Alm.)
koklamak - to sniff/to smell (İng.), riechen (Alm.)

Burcu - Scent (İng.), Duft (Alm.)
Koku - Smell (İng.), Geruch (Alm.)

[bensay]

Burcu sözcüğünün türemesi eylemlerden eylem türeten -c-(/-cI-/-cA-) eki aracılığıyla burc- (+) -I biçiminde olabilir.

[Oktay D.]

burcu sözcüğü, büyük olasılıkla burucu biçiminden büzülmüştür ancak emin değilim.

[toorku]

su burun ve burcu konusunda farscadaki "bu" yani koku olayina yani benzerlige bir aciklik getirebilecek var mi

[Oktay D.]

Farsçadaki sözcük, Türkçe buu "buğu, buhar" sözcüğünden gelmiş olabilir mi? Biraz zorlama oldu ama...

[bensay]

burcumak
(nsz) hlk. Güzel koku yaymak.

Güncel Türkçe Sözlük

burcumak
Koku çıkarmak.

Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü

Yukarıdaki veri ışığında türeyiş şu olmalı: Bur- (+) -c-/-cI-/-cA- eki >burcu- (+) -g eki >burcug >burcu.

[til]

burcumak
(nsz) hlk. Güzel koku yaymak.

Güncel Türkçe Sözlük

burcumak
Koku çıkarmak.

Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü

Yukarıdaki veri ışığında türeyiş şu olmalı: Bur- (+) -c-/-cI-/-cA- eki >burcu- (+) -g eki >burcug >burcu.

Fiil 'bur-' değilde, aslen 'burcu' idi ise, 'burun' kelimeside 'burcun' olması gerekirdi görüşündeyim.

[Oktay D.]

bensay'ıñ demeye çalıştığı; burcu- sözcüğünüñ buram ve burun sözcükleriniñ kökü olan bur- eyleminden -çI-/-çA- eki alarak türediğidir. Yani, burun sözcüğü burcu- sözcüğünden gelmiş olamaz, olsa olsa ikisi aynı bur- köküne dayanır.

[til]

burcumak
(nsz) hlk. Güzel koku yaymak.

Güncel Türkçe Sözlük

burcumak
Koku çıkarmak.

Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü

Yukarıdaki veri ışığında türeyiş şu olmalı: Bur- (+) -c-/-cI-/-cA- eki >burcu- (+) -g eki >burcug >burcu.

Bazen bazı fiilerin, aynı anda zamir olarak kullanıldığı (zamirleştiği) gözlemlenebilir, mesela 'göç' kelimesi fiil olduğu halde zamir olarakta kullanılır.

'göçmekten' ziyade 'Göç (etmek)'

'Burcu' zamiride, zamanla tam tersini yaşamıştır bence, yani zamir, fiileşmiş.

Yoksa 'Göç' mü, ilkin zamirdide sonradan fiileşip 'göçmek' oldu?
O zaman fiil 'gö-' olması gerek!?.

[til]

bensay'ıñ demeye çalıştığı; burcu- sözcüğünüñ buram ve burun sözcükleriniñ kökü olan bur- eyleminden -çI-/-çA- eki alarak türediğidir. Yani, burun sözcüğü burcu- sözcüğünden gelmiş olamaz, olsa olsa ikisi aynı bur- köküne dayanır.

Zaten benim görüşümde, o.

[bensay]

Evet, yaptığım kökenleme burun'a değil, burcu'ya ilişkindi. Burun'un doğrudan bur-'dan geldiği açık.

[til]

burcu sözcüğü, büyük olasılıkla burucu biçiminden büzülmüştür ancak emin değilim.

O olamaz. Burucu, koklayıcı demek olur öyle.

Fiil 'bur-' ise (benim görüşüm), burucu 'smeller' (İng.) demek olur, 'smell' (Scent)'den ziyade.

[til]

Evet, yaptığım kökenleme burun'a değil, burcu'ya ilişkindi. Burun'un doğrudan bur-'dan geldiği açık.

E o zaman "Burcu"nundan 'bur-'dan gelmesi niye açık olmasın ki!?

[Oktay D.]

Bazen bazı fiilerin, aynı anda zamir olarak kullanıldığı (zamirleştiği) gözlemlenebilir, mesela 'göç' kelimesi fiil olduğu halde zamir olarakta kullanılır.

'göçmekten' ziyade 'Göç (etmek)'

'Burcu' zamiride, zamanla tam tersini yaşamıştır bence, yani zamir, fiileşmiş.

Yoksa 'Göç' mü, ilkin zamirdide sonradan fiileşip 'göçmek' oldu?
O zaman fiil 'gö-' olması gerek!?.

göç- ile göç sözcükleri farklı eklerle birbirine beñzemiş sözcüklerdir. İlk Türkçede hem eylemden eylem yapan -ç- çatı eki hem de eylemden ad yapan -ç eki bulunur. Moğolcada bu ekler sırasıyla -çA- ile -çA biçiminde bulunuyor. İlk Türkçede ve Moğolcada bu ekleriñ -l- ekiyle kullanımı aşırı yaygındır, Moğolcada -lçA- bolca bulunur. Genel Türkçede bu birleşik ekler -ş- ve -ş olmuştur.

Kısaca, göç- eylemi ile göç adı, sırasıyla Eski Türkçedeki köç- ile göç sözcükleri; kö- "taşımak, hareket etmek" eyleminden farklı eklerle türemiş iki ayrı sözcüktür.