Uçak, Hava Limanı, Hava Yolları

[timurram]

Bilindiği gibi Türkçe de -ak -ek ekleri yer isimleri üretmek için kullanılır...Misal Yatak -yatılan yer-, sunak -sunulan yer-, batak -batılan yer-, yunak -yunulan, yıkanılan yer- ....vs

Bundan yola çıkarak ben uçak kelimesinin yanlış kullanıldığını düşünüyorum. Uçak uçmaya ''yardımcı olan taşıt'' anlamında değil, ''uçulan yer'' anlamında kullanılmalıdır...yani hava alanlarına veya hava yollarına uçak denilmesini daha doğru olacağını düşünüyorum veya konuyu daha da ayrıntılandırırsak...

''uçak'' ----hava yolları -Uçulan yer-
''tünek'' (tünemek)-------uçakların iniş kalkış yaptıkları yer (hava alanı) kelimelerinin kullanılmasının daha doğru olur...

Ayrıca şunu da ekleyeyim...Bugün kullanılmayan teñmek fiili var ''okun veya kuşun uçarak gözden kaybolması'' anlamına gelir. Divanı lugatı türkte geçer...

[Oktay D.]

Eski Türkçede -gAk eki ile -(A)k eki ayrı añlamlar taşır, ilki "çok yapan, yapan alet" iken ikincisi "yapılan yer" añlamı katar. Ancak Türkiye Türkçesinde ikisiniñ aynı biçime düşmesi ses dönüşümleriniñ soñucudur.

yatak (yatılan yér) sözcüğü Eski Türkçede yatak (yatılan yér) sözcüğünden geliyor, oysa bir de yatgak (sık yatan) var, bugün kullanılsaydı o da yatak olacaktı.

bıç- > bıçgak > bıçak (sık biçen, biçen alet)
kaç- > kaçgak > kaçak (çok kaçan)
töşe- > töşek > döşek (döşenen yér)
tüne- > tünek > tünek (tünenen yér)
uza- > uzak > uzak (uzanan yér)

O yüzden
uç- > uçgak > uçak (sık uçan, uçan alet)

[timurram]

Eski Türkçede -gAk eki ile -(A)k eki ayrı añlamlar taşır, ilki "çok yapan, yapan alet" iken ikincisi "yapılan yer" añlamı katar. Ancak Türkiye Türkçesinde ikisiniñ aynı biçime düşmesi ses dönüşümleriniñ soñucudur.

yatak (yatılan yér) sözcüğü Eski Türkçede yatak (yatılan yér) sözcüğünden geliyor, oysa bir de yatgak (sık yatan) var, bugün kullanılsaydı o da yatak olacaktı.

bıç- > bıçgak > bıçak (sık biçen, biçen alet)
kaç- > kaçgak > kaçak (çok kaçan)
töşe- > töşek > döşek (döşenen yér)
tüne- > tünek > tünek (tünenen yér)
uza- > uzak > uzak (uzanan yér)

O yüzden
uç- > uçgak > uçak (sık uçan, uçan alet)

Çok tatmin edici bir cevap oluk. Ama anlamadığım bir yer var. Uçak kelimesi yeni türetilen bir kelime -gak eki eski Türkçede kullanılıyorsa eğer nasıl oluyor... Bence -gak ekini kullanmalıyız ve onunla kelimeler türetilmelidir. Çünkü ek kalkarsa ekin ürettiği kelimeler de kalkar. Hatta ekin kalkmasına da gerek yok -gak eki -ak ekine benzemesi durumunda bile -ek ve o ekin ürettiği ve üreteceği kelimeler kaybedilir...Misal

sulamak
sulak (sulanan yer) --- sulagak > sulak (sulayan şey) aynı anda iki farklı anlama gelen sulak kelimesini kullanamacağımız için kelimeyi yitiririz hatta kelime üretemeyiz ve dilin fakirleşmesine sebeb olur... yani -ak eki yerine -gak eki kullanılmalıdır...

budak (budanan yer) ---budagak > budak (budayan şey)
bunak (bunanılan yer) --- bunagak > bunak (bunayan şey)
durak (durulan yer) --- durgak > durak (duran şey)
kayak (kayılan yer) --- kaygak > kayak (kayan, kayılan şey)
kapak (kapanan yer) ---- kapagak > kapak ( kapayan şey)

Misaller uzatılabilir...Görüldüğü gibi -gak eki yerine -ak ekini kullanılır ise kelimeler birbirine benzeyeceği için bir çok kelime unutulur ve yitirilir , hatta üretilebilecek birçok kelime üretilemez...

[Oktay D.]

Dil kendi tutarlı ses dönüşümlerini gérçekleştirerek gelişir ve evrilir. Biz kafamıza göre ekleri değiştirirsek o zaman yabancı sözcükleri niye Türkçeleştirelim ki? O da dile yabancı, bu da.

Türkiye Türkçesinde çoğu g sesi düşmüştür, özellikle ünsüz komşuluğunda veya hece soñunda. Örneğin,
- "yapan, éden" añlamı katan -An eki -gAn biçimindeydi: körgen > gören
- yönelme eki +A öñceden +gA biçimindeydi: ebge > eve
- hayvan adı yapan +An eki +gAn biçimindeydi: tabışgan > tavşan
vb.

Soñuçta -gAk eki artık -Ak olmuştur, ona göre kullanmalıyız. Türkiye Türkçesinde iki ayrı -Ak eki var: biri eylemiñ yapıldığı yériñ adını yapıyor, diğeri eylemi sürekli yapan aracıñ/kişiniñ adını yapıyor.

Nasıl ki iki sestaş sözcük varsa, iki sestaş ek de olabilir.

Bu arada -gAk eki, ünlüyle biten eylemlere gelmez, o yüzden sublagak>sulagak, butagak>budagak diye bir türetim olmaz.