fırsat, sıfır

[datadeveb]

Fırlamak, pırlamak kökenini bulamadım.

Fırla sat > fırsat

Bir alıcıyı görünce satış işleriyle uğraşanların çalışanlarına fırla sat... demesi...

ters yönden kendilerine göre olumlu yönde fayda veren bir satış olduğunda aynı sesle bunu söylemeleri

fırsatı yakala! Bitmesin, sonra üzülmeyelim.

Fır (hız betimleme sesi?)

kuşların çıkardığı ses? Yakalamak isteyipte yakalanamayan kuştan çıkan sesi betimleme?

fırfır, pırpır ?

sıfır (değersiz sayı betimleme sesi?)

sıfır? sıkfır...

Sık! fırladı.?

sık sık fırlayan ? (elde tutulamayan değer?)

bir şeyi sıkınca içinin boşalmasını betimleyen ses?

[bensay]

sevgili yerliktaşım kendini nite inandırabiliyorsun "fırla sat > fırsat, sıkfır > sıfır" türü kökenlemelere afallıyorum şok oluyorum doğrusu, yarlıgayınız bağışlayınız artık demeden edemedim

[datadeveb]

Yazılı kaynağa göre insanları, kişileri ayrı ayrı topluluklara bölme hastalığına bulaşmış kişilerin hastalığı kökencilere bulaşmış. Yanlıştayız. Her sesin bir anlam yükü var. Örneğin şeytan. Tan türkçede aydınlık başlangıcı. Yani gece nedir? Görünemeyen ortamdır. Tan nedir? görünemeyeni gösteren şeyi betimleme sözü... Tan vakti? aydınlanma zamanı? göz görmeye başlama zamanı. şey: bilinen, bilinmeyen şey kavramını anlıyorsun işte.... Bi şey işte diye betimleyici söz. Şeytan kavramı. Nereden gelip nereye gittiği bilinmeyen yöneltici... Şeytani insanlar > şeytansal insanlar.

Bi şeytan (bi şey+(göremediğimiz yol gösterici aydınlık)) şeytan (nereye varılacağı bilinmeyen riskli yol, iyiye mi kötüye mi götürüyor bilemiyoruz.)

İblisin değişmez yüzadı: gördüğünde, anladığında algılanan ad..., görece adı (sıfat)

? şeytan kavramını kurani kerimde yazılı söz bütünlerinden böyle olduğunu kuşkusuzca tanımlayabiliyorum.

Kökenciler bu sözcük kime ait diye araştırma yapıp durmayı kesmeli. Hangi bakış açısıyla oluşturulmuş ses bütünlüğü diye belirlenmeli.

şeytan kavramını anlayınca bizim algımıza göre aynı şeyi başka sözcüklerin toplamıyla karşılayabiliriz. Ama yüzlerce yıl kullanılan sözcükleri ezmek, hiç etmek yanlış

Farsça irani dillere bir türlü bağlanamıyor. Çünkü türkçe - arapça ses algısı arasında kalıyor. Biraz karmaşık ortam orası... Geçtiğimiz aylarda göç yaşandı. Farstan geliyoruz dediler. Çatır çatır konuştuklarını anlıyorduk bir kaç kavramını anlamadığım sözcük vardı.

[cingelek]

datadeveb siz kendinize göre bir yöntem uygulamaya çalışıyorsunuz ancak araştırma yönünde büyük bir eksiğiniz var. Fırsat sözcüğü Arapça furṣat sözcüğünün Türkçedeki hâlidir. Arapçada bu kelime ilk kullanıldığında Türkçede fırlamak diye bir kelime kullanılıyor muydu? Ya da şeytan kelimesi /n/ iledir, tan kelimesinin aslı /ng/ (/ñ/) iledir. Kelimelerin en eski biçimlerine bakmadan birtakım benzerlikler üzerinden kelimelerin kökenleri üzerine açıklama yapılamaz. Aksi hâlde yaptığınız "Türkler Amazon nehrini görmüş, amma uzun demiş, Amazon ismi buradan gelir" veya "Türkler Niagara şelalesini görmüş, ne yaygara demiş, Niagara ismi buradan gelir" gibi aslı astarı olmayan halk etimolojisine benziyor.

Şahsî kanaatime göre Türkçe etimolojik sözlüklerle birlikte Starostin'in Nostratic veritabanı gibi kaynaklara başvurabilir, kelimelerin anlam ilişkilerine göre tasnifine yönelik çalışmaları inceleyebilir, ondan sonra seslere göre mukayeseler yapabilirsiniz.

[datadeveb]

Öncelikle ben sözcüğün neden takılı kaldığını araştırmaya yöneliyorum. Bunun ana nedeni SES+ANLAM birlikteliğidir. Fır sesi ile hangi anlamlar anlaşılır ve sat sesi ile hangi anlamlar anlaşılır bunlara bakarım. Sonra bunların dayandığı türetimler dahil/katık olmak üzere düşünebildiğim tüm olasılıkları düşünürüm. Sizinle yalnızca köken bilgisi konusunda tartışmak istedim.

Fursat sözcüğünü nereden edindiniz bilmiyorum ama

Fırsat = fursa = opportunity
Fırsatlar = furas, alfuras = opportunities

olarak çevrilir.

Peki biz neden fırsa, fursa, forsa gibi sözcük olarak almadık da fırsat diye dilimizde takılı kaldı? Çünkü ses anlam ilişkisinden dolayı fırsat sözcüğü kolaylıkla oturabilecek durumdaydı. Bu fırla + sat durumuyla örtüşüyor mu? Bence örtüşüyor. Sözcük hangi dilde benzer ses olarak görülürse görülsün bizde ses anlam olarak oturaklı kalıyor bana göre.

Niagara Kızılderili dilinde boğaz anlamına gelir. Biz de boğazla ilgili bir eylemi anlatan sözcük vardır. Gargara... Düşündürücüdür. Neden düşündürücüdür? Kızıldereli dilinde Türkçe olduğu öne sürülen sözcüklerin varlığını okumuştum. Bu bir yalan değilse bu sözcük araştırılabilir. Ne yaygara gibi örnekleri öne sürerek ses+anlam çalışmaları değersiz duruma düşmez.

[cingelek]

Biz neden fırsat kelimesini aldık? Çünkü biz Arapçada ta-i marbuta ile biten sözcükleri çoğunlukla /t/li olarak almışız ve ﺖ harfiyle yazmışız. Bunun başta gelen istisnası kelimenin müzekker şeklini müennes yaparken kullanılan /e/dir. Arapçada o da ta-i marbuta ile yazılır.

Yani bu durum fırsat kelimesine has bir durum değildir. Devlet, millet, ümmet, vb. birçok kelimede durum budur. Fırsat ﺻ yani kalın s ile olduğu için sonu /et/ değil /at/ sesleriyle bitiyor.

Diğer taraftan gargara kelimesi Kubbealtı Lugatine göre ses taklididir fakat İspanyolcada garganta "boğaz" demektir. Onun da kökeni İngilizce Vikisözlükte şöyle açıklanmış: From Proto-Indo-European *gʷrh₃g-nt- (“throat”), whence Proto-Celtic *brāgant- (“neck, throat”), from Proto-Indo-European *gʷerh₃- (“to shallow”). Alternatively, onomatopoeic. Yani bunun da ses taklidi olması ihtimali vardır. Ses taklidi kelimeler de dünyanın birçok dilinde birbirine benzeyebilir. Mesela Türkçe miyav, İngilizce meow, miaow, miaou gibi.

[datadeveb]

Ses sözcük anlam uyumu nedeniyle bu sözcük dilimizde takılı kalacak bana göre. Fırla sat sözünü çağrıştırıyor bana. Bence fırsat değiştirilmemeli.

[TürkçeSözlük78]

Ne kadar kullanıldığı, bilindiği veya bize neler çağrıştırdığı bence sözcük seçimi yaparken ölçütümüz olmamalı. Türkçe'ye benziyor olması onu Türkçe yapmaz. Tersine bence bu, onu daha zararlı bir sözcük hâline getirir. Bir düşünün, hem Türkçe'ye benziyor hem de özünde Türkçe değil. Türkçe düşünce yapısına zarâr verme olasılığı çok yüksek demektir bu.