kılavuz

[M.calli]

kılabuzdan evrilmiş diyorlar ama kılabuz nedir ?

[bilimdan]

kılavuz i. (Eski Türk. kulābuz > kulāvuz) [Eski bir Îran dilinden gelmiştir] (Kubbealtı Lügati)

Benzer sözcükler:
kılık Hal ü şan, hareket tarzı, gidiş (Tarama Sözlüğü)

kıbal Değişik ve özel biçim, yol; 1. Biçim (giyim kuşam, görünüş için). 2. Benzer: Şu adamın kıbalı 3. Durum, tarz, yol. (Derleme Sözlüğü)

kıvcı Yol gösteren, kılavuz : Yayla yolu muntazam değil bir kıvcı alalım.

[Oktay D.]

Kübbealtı Sözlüğü bu kökenlemeyi Doerfer'iñ görüşünden almış olmalı. Nişanyan Türkçe kökenli olduğunu söylemiş ancak Doerfer'iñ görüşünü de bildiğini bélirtmiş.

ETü: [ Kaşgarî, Divan-i Lugati't-Türk, 1073]

kulābuz: al-dalīl [[rehber - 'b' sesi 'w'den dönüşmüştür.]], kalın kāz kulāwuzsuz bolmas [[kaz sürüsü kılavuzsus olmaz]]

<< ETü kulavuz yol gösteren, rehber

Not: Türkçe sözcük en erken İbn Faḍlān'ın M 921 yılında Volga Bulgarları arasında yaptığı yolculuk bağlamında kaydedilmiştir. Doerfer sf. 3:1504 bir İrani dil olan Xwarezmceden alıntı olduğunu savunur.

Nişanyan b~w ilişkisini tersten düşünmüş, oysa 11.yy'daki b'li biçim daha eski biçimiñ korunmasıdır, nitekim Eski Uygurca metinlerdeki iki ünlü arasındaki w'li/v'li biçimler Uygur Y ağzınıñ ses özelliğidir.

Sözcük Moğolca biçime sahip görünüyor. Eski Moğolcada -AbA-/-AwA- biçimi -AgU- biçimine evrilir. Örneğin, *tilaba "taş" > çilagu veya *karabal "nöbetçi" > karagul veya *aba- "toplanmak" > agu- gibi. Bu biçimleriñ Türkçedeki karşılıkları géñellikle -AwU- biçiminde oluyor, büyük olasılıkla ya Moğolcadan geçtiği dönemde öyleydiler ya da denktaş sözcükler bu şekilde evrilmişler. Demin vérdiğim örnekleriñ ilki dışında Türkçedeki karşılıkları sırasıyla şu durumda: Eski Türkçe karawul "karakol", Eski Türkçe aw- "toplanmak".

Bu bilgiler ışığında Eski Türkçe kulawuz sözcüğünüñ Moğolcada kulagur olması gérektiğini düşünebiliriz. Böyle bir sözcük var mı bilmiyorum.

[bilimdan]

From Latin clavis. (İngilizce Vikisözlük)

[Oktay D.]

From Latin clavis. (İngilizce Vikisözlük)

Latincedeki clavis sözcüğü "anahtarlar" démek, bugün İtalyancada chiavi (/kiya:vi/ diye okunur), İngilizcede key (/ki:y/ diye okunur) olarak bulunuyor. Añlam olarak hiçbir ilgisi bulunmuyor. Vikisözlüğe bu yüzden yañlış girilmiş, dahası kılavuz sözcüğünüñ sanki "anahtar" añlamı varmış gibi yapılmış oysa öyle bir añlamı da ne eski kaynaklarda ne de bugün bulunmuyor.

Öte yandan Eski Bulgar Türkçesinde kolavur "kılavuz, öñder" sözcüğü var (*) Tam hangi yazıtta olduğunu bulabileceğim kaynak dérnek yérleşkesinde kaldı, gittiğimde tam bilgiyi buraya yazarım , ayrıca bu sözcük Avrupa Avarlarına boo kolovros "buğ kılavuz" unvanı olarak geçmiş. Bu örneklerde /z/ yérine görülen /r/ sesi, sözcüğüñ Türkçe olduğunu Latinceden gelemeyeceğini gösteriyor.

[toorku]

clavis iddiasinin devami olarak

https://www.etymonline.com/word/*klau-? ... sreference

*klau-

also *kleu-, klēu-, Proto-Indo-European root meaning "hook, crook," also "crooked or forked branch" (used as a bar or bolt in primitive structures).

It forms all or part of: anschluss; autoclave; clause; claustrophobia; claves; clavichord; clavicle; clavier; claviger; clechy; clef; cloison; cloisonne; cloister; close (v.); close (adj.); closet; closure; cloture; clove (n.1) "dried flowerbud of a certain tropical tree, used as a spice;" cloy; conclave; conclude; disclose; enclave; enclose; exclude; foreclose; include; occlude; preclude; recluse; seclude; slot (n.2) "bar or bolt used to fasten a door, window, etc."

It is the hypothetical source of/evidence for its existence is provided by: Greek kleis "bar, bolt, key; collarbone," klobos "cage;" Latin clavis "key," clavus "nail," claudere "to shut, close;" Lithuanian kliūti "to catch, be caught on," kliaudžiu, kliausti "to check, hinder," kliūvu, kliūti "to clasp, hang;" Old Church Slavonic ključi "hook, key," ključiti "shut;" Old Irish clo "nail," Middle Irish clithar "hedge, fence;" Old High German sliozan "shut," German schließen "to shut," Schlüssel "key."

ancak oktayin tanimladigi bicimiyle (ve yukardaki etimolojinin diger dillerdeki yansimalarina da bakarak) latince olamayacagi asikar