din

[Bi50likdaha]

[Oktay D.]

Sayın Hakan Béy,

Söyledikleriñiz Turgay Kürüm, Kâzım Mirşan türünden savlardır, bilimsel olmaktan olabildiğince uzaktır. Hiçbir kısmı kanıtlanamayan ma saygın görülmeyen, ancak aynı anda çürütülmemiş, Nostradik kuram bile siziñ bu söyledikleriñizden daha usa yatkın öngörülerde bulunur.

İlk Türkler hakkında yalñızca aşağıdaki yazılı metinler vardır:
- Hunlar'dan kalma Çin kaynaklarında Çince yazılmış geçen bilgiler (büyük bir bölümü ortaokul kitaplarında olduğu gibi añlatılır, dilbilimsel ayrıntılarını da bulmak zor değildir). Türkçe olarak yalñızca kişi adları bulunur.
- Hunlar'dan kalma 10 sözcüklük bir dize (bkz: Talat Tekin, Hunların Dili)
- Avrupa Hunların'dan kalma Romalılarıñ ve İskandinavlarıñ yazdıkları Latince bilgiler, Türkçe olarak yalñızca kişi adları bulunur.
- Avrupa Hunları hakkında söylentiler (mitoloji).
- Göktürkleriñ atalarınıñ Hun olduğunu söyleyen Orkun yazıtlarındaki birkaç dize.
- Çin kaynaklarında, Göktürklerde ve Uygurlarda geçen söylentiler (Türeyiş söylentisi, Moğol kaynaklı Ergenekon söylentisi, Aşina söylentisi)
- İskitlerden kalma Yunanca ve Fin dillerinde irili ufaklı añlatılar ve mezar taşları. Yalñızca kişi adlarından ibarettir.
- Esik Kurgan'nda 6 sözcüklük tartışmalı bir dize.
- Moğolcadaki érken dönem étkileşimden kalma İlk Türkçe alıntılar.

Bunlarıñ dışında yalñızca dilbilimcileriñ, İlk Türkçeniñ néce bir dil olduğunu kurgulayan çalışmaları dolayısıyla İlk Türkçede olabilecek kökler. Bu bilgiler bize, İlk Türkçe eñ eski sözcükleriñ Milattan önce 5.yy'dan kalma olabileceğini söyler, ki bu da yalñızca kişi adıdır. Oysa dilbilimciler kuramsal olarak (glottostatistics yöntemi ile) Türkçeniñ diğer Altay dillerinden ayrışma tarihini bundan 8700 yıl öncesine götürmektedir.

Bu bilgi kırıntıları éşliğinde, hiç kimse tüm dilleriñ Türkçeye dayandığını söyleyemez. Çünkü yazı Sümerlerde bulunmuş ise, Sümerleriñ gelişkin edebi bir dili olduğunu görürüz. Bu da yazı bulunmadan önce Sümerleriñ biñlerce yıldır dillerini yazmadan konuştukları añlamına gelir. Ayrıca Hititçe, Akadca gibi Sümerlere geç dönemde komşu olmuş diller de bir o kadar yaşlı olmak durumundadır. Kısaca Türkçeden çok daha eski diller vardır (çoğu ölmüş olsa da) ma Türkçeyi yalñızca bugünkü Türk dilleriniñ atası yapar.

Her dili Türkçeye yamamak, özellikle bu deñli az bilgi ile, eñ hafifinden hayal kurmaktır.

[Temirbek]

Bence din karşılığı olaraktöre diyebiliriz. Zatendîn sözü Semitik dillerde "yasa 2. kanun 3. nizam 4. yargı" gibi añlamlara gelir. Bugün İbrancadabet dînu(yargı evi) "mahkeme" demektir örneğin. Bu İbranca sözüñ birebir Arapça deñdaşını yansıtırsak *beyt'ûl dîn olur.

[Oktay D.]

[size=1em]Bence din karşılığı olaraktöre diyebiliriz. Zatendîn sözü Semitik dillerde "yasa 2. kanun 3. nizam 4. yargı" gibi añlamlara gelir. Bugün İbrancadabet dînu(yargı evi) "mahkeme" demektir örneğin. Bu İbranca sözüñ birebir Arapça deñdaşını yansıtırsak *beyt'ûl dîn olur.[/size]

Bizde böyle bir añlam deñliği istenmeyecek bir kavram boşaltılmasına néden olacaktır. Bu nédenle belki éş añlamda başka bir sözcük bulunmalıdır. Nétekim, töre/türü/törü sözcüğü Türkçede "düzen, düzeni sağlayan kurallar" añlamındadır ma bunuñ Türk boylarınıñ siyâsî düzeniyle ilgisi vardır. Oysa dīn sözcüğü, "Tañrı yasası, şeriât" ile ilgilidir, bireyleriñ iç dünyalarına da hitap éder. İbrancada ya da başka Sami dilinde "yasa" añlamıyla geçmesiniñ nédeni, Ortadou inançlarınıñ doğrudan yasaları bélirlemesidir.

[Bi50likdaha]

Din yerine Töreyi taplamak cidden anlam boşalmasına neden olur ,  iki sözcük için de.

[TürkçeSözlük78]

Eski Türkçe "bütmek" (inanmak) eyleminden yola çıkarak;

öñeri Bütüm

Din

öñeri Bütümsel

Dini, dinsel

"Bütün" sözcüğü ile karışması olanaksızdır. "Bütün dinler" dersek "bütün bütümler" oluyor ama bence karışmaz.

[ulduzéver]

büt- kökünden sanal ortamda birkaç kişiniñ ortaya attığı bütem sözcüğünü görmüştüm. büt- "bitmek, inanmak" eylemi Ana Türkçede büte- biçiminde olduğundan onuñ -m ekiyle yapılan masdarı da bütem olmuş. Zâten sıfırdan yaparsak büt- eyleminiñ bugünkü biçiminden démeli bit- sözcüğünden yapmalıyız. Ancak Eski sözcüğü diriltirsek bütem biçiminde olur.

[ulduzéver]

Orta Türkçe kön- "düzelmek, doğrulmak, hidâyete érmek, suçu kabul étmek" eyleminden türettiğim könüş › gönüş "doğrulmak biçimi" sözcüğünüñ dîn añlamına gelebileceğini düşündüm. Öylekim dîn doğru yola varmak için bir sürü inanışlar ile tapınışlar ile beñzerleri şéylerden oluşmuşsa, gönüş de buna yakın bir añlam içermektedir diye düşünüyorum. Ayrıca bütün dînler insânlara doğru yolu göstermek için gelmişler.

öñeri gönüş

dîn

İslâm gönüşü = islâm âdlı doğrulmak yöntemi

[datadeveb]

Eski türkçe ile yazılmış ya da doğu türkçesiyle yazılmış türkçe meallere göz gezdirdiniz mi? Çünkü Kuran-ı Kerim'de geçen bir sözcük olup bu sözcüğün karşılığı geçmişte başka bir sözcükle karşılanmış olabilir.