enjektör,şırınga

[Gökkurt]

Uğrola,

Önceleri yerlikteki bir girişte

İÇİTEÇ İçitmek Enjektör, Şırınga

diye önerilmiş.

[BARIÞ]

Aynı çalışmada İĞNEÇ sözcüğüde var. TDK karşılıklar çalışmasında Enjektör e İĞNE demişler. Mantıklı İlkokulda aşı olacağumuz zaman iğne yaptılar derdik.

[Kuşhan]

İğne yalnızca ucundaki bölümü. Sıvıyı saklama ma itenek bölümünü tümüyle düşünmeliyiz. İçiteç bence güzel. İçmek yalnızca ağızdan sıvı içmek değil içine almak, iç etmek anlamındadır.

[Oktay D.]

iğ "iplik eğirme gereci" ya da iğne sözcüklerinden de türetim düşünülebilir:
iğlik,  iğnelik, iğneli (ucunda igne olan gereç), gibi...

[Türkeröz]

BSTS / Uygulayım Terimleri Sözlüğü
içiter anlamı İng. injector, syringe Osm. enjektör, şırınga Fr. injecteur, seringue
1-genel uygulayım: Bir akışkanı, toz ya da hamur kıvamında bir özdeği hızlandırılmış bir akışkan yardımıyla iterek bir kaba, boşluğa akıtmada kullanılan aygıt. 2 -- hekimlik: Bir sıvıyı, özellikle ilacı vücuttaki boşluk ya da dokulara iletmek için kullanılan ucu iğneli, basaç düzeni ile çalışan küçük aygıt. 3- motor: Arabalarda yuvgu ya da yanma odası içine bir akışkan ya da gaz püskürten basaç.

[M.calli]

iç+itmek oluşumu mu bu ?

[bensay]

Kanımca değil, -tIr- yerine -It- ettirgen çatısı kullanılarak iç- eyleminden oluşturulmuş içit- eyleminden alınmış bir türev. Banguoğlu bu eke ilişkin olarak;

“…Yapım eki olarak bu yapılığın baştan beri çok verimli olduğu ve lugatimize çeşitli, fakat başlıca etkin fiiller verdiği görülür: Bunlar da ettiren fiiller diye anılır:

1. Fiil çatı eki işleyişine uygun olarak iki heceli, r, l ünsüzleri veya ünlülerle biten tabanlardan…: kısaltmak, azaltmak, yüceltmek, belirtmek, şaşırtmak, kabartmak, üşütmek, arıtmak..
2. Tek heceli tabanlardan çoğu katı ünsüzlerin bir kaçı ile kapanmış olanlara…: akıtmak, kokutmak, korkutmak, eğitmek, azıtmak…
3. …ama bir takımının ettiren anlamından uzaklaştıklarını görürüz: işitmek, aldatmak, unutmak, sırıtmak, arıtmak…
4. … Bu ekin akıcılarla kapanan tek heceli köklere gelmesiyle ve sesli düşmesiyle…: yırtmak <yır-ıt-mak, sürtmek, örtmek, tartmak….”

Tietze;

“-(ı)t: causativum genişlemesi (acıt-)
-(ı)t: causativum genişlemesinin eklendiği halde causativum fonksiyonu olmayan fiiller (apartmak-)
-(ı)t:fiil kökünden aynı anlamda çeşitli causativum şekilleri, ms. Akıt-, aktır- (akıt-)
-(ı)t:bu genişleme nadiren reflexivum anlamı taşır (büküd-/büküt-)”

“acıtmak” sözcüğünde ise;

“Causativum (ettirgenlik) ekinin birkaç şekli vardır (acıkdur-, artur-/artır-, büküt-, çıkar-, damzur-/damzır-. ET.’de en yaygın olan –(ı)t- vs. şekli zamanla bir birleşim olan -dır- vs. şekli yüzünden kullanımdan düştü. -t- şekli yalnız çok heceli fiillerde ünlü ve /r/, /l/, /y/ seslerinden sonra korunur… Fakat –ıt- şeklinin özellikle /k/ ara sıra /y/ ve başka sert seslerden sonra da muhafaza edildiği görülür: akıt-, aşıt-, azıt-/azıd, bayıt-, çarpıt-, dağıd-/dağıt-, durut-…”

açıklamasını yapar.

Burada iç- eylemi katı ünsüz /ç/ içerdiğinden içit- eylemi oluşturulabilir gözüküyor.

[TürkçeSözlük78]

Sok- eylemi ile yapılan türetimlerin cinsel şakalara mâruz kalacağını düşünüyorum. Öte yandan içiteç sözcüğü ne denli yadırganacak bir sözcük olsa da çok güzel bir türetim. Tıpta içit- eylemi enjekte etmek anlamında kullanılıyor diye biliyorum. İçiteç doğrudan "içittirici, enjekte edici, enjektör, şırınga" anlamına geliyor. Çok yerinde bir karşılama olmuş.

[Ötüken]

Türetilen sözcüklerin tutulabilmesi için kullanışlı olmaları gerek. Başka sözcüklerle karışmamalı ve dile kolay, kulağa ise güzel gelmeli.

Bence bu gibi sözcükler ne kadar az heceli ve ne kadar kolay olursa onama tıp ve otama eczacılık alanlarında o kadar yaygın kullanılır.