Kadar

[Oktay D.]

Oğuzcada t>d olması tümüyle kök sözcükteki ünlünüñ uzunluğuyla ilgili. ét- sözcüğü Eski Türkçede uzun é iledir o yüzden Oğuzcada bu sözcük ünlüyle başlayan bir ek aldığında yumuşar. Oysa et (kas yığını) veya it- (iteklemek) sözcükleri ek aldıklarında yumuşamazlar çünkü Eski Türkçede bunlar kısa ünlülüdür.

Beñzer durumlar:
gök > göğe oysa kök > köke
aç > açık- oysa aç- > açık
art > ardı oysa art- > artı
güç > gücü oysa üç > üçü

Sözcükleriñ oldukça kapsamlı bir dizini için bkz:
Talat Tekin, "Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler", Simurg, 1995.

Kısaca kat- (eklemek) > katar sözcüğünüñ Arapça qdr (yetmek) > kadar ile hiçbir ilkisi bulunmuyor.

[datadeveb]

Anlıyorum... Hımm... Birkaç bilgi buldum.

Köken

Eski Türkçe kat- "1. eklemek, karıştırmak [geçişli fiil], 2. katılaşmak [geçişsiz fiil]" fiilinden evrilmiştir. Eski Türkçe fiil Eski Türkçe ka- "koymak" fiilinden Eski Türkçe +It- ekiyle türetilmiştir.

Daha fazla bilgi için kar- maddesine bakınız.

ka- eylemiyle ilgili ne biliyoruz?

Ek açıklama

Eski Türkçe ka- "koymak, katmak" fiilinin edilgen halidir.

Tarihçe (tespit edilen en eski Türkçe kaynak ve diğer örnekler)

Eski Türkçe: "tabaka" [ Uygurca Maniheist metinler, 900 yılından önce]
on kat kök [on tabaka gök] Eski Türkçe: "... yan" [ Kaşgarî, Divan-i Lugati't-Türk, 1073]
kat [[tabaka, büklüm]], tōn ḳatı [[giysinin büklümü... Oğuz dilinde "yan, nezd" anlamında bir edattır.]] beg katında [[bey yanında, huzurunda]]
Köken

Eski Türkçe kat "1. tabaka, büklüm, 2. (Oğuzca) yan, nezd" sözcüğünden evrilmiştir. Eski Türkçe sözcük Eski Türkçe ka- "koymak, katmak" fiilinden Eski Türkçe +Ut ekiyle türetilmiştir.

Daha fazla bilgi için kat- maddesine bakınız.
Ek açıklama

ETü sözcüğün ilk anlamı "üste konan şey", ikinci anlamı "konum" anlamındadır.

Şimdi kat sözcüğüne +Ad- eki gelirse...

kat-ad-

katadar (boy, kat, yol almak? konum almak? çekimli?)

ka(ta)dar (boy, kat, yol almak? konum almak? çekimli?)

katadar? > kadar?

Şu ka- eylemi de unutulmasın.

[datadeveb]

Bir de şu durum var.

Çıkmak > çıkarmak
ETü > kadmak > kadarmak

Böyle olsa ne çıkar?
Böyle olsa ne kadar?

[bensay]

ET kad-, bugün kay-, anımsayınız kadgu, kaygu, kaygı. çıkar- benzeri eylem kadar- değil, kayar- olabilir

[datadeveb]

Ses anlam ilişkisi
Örnek:
Bunlara "bodunuzun hepinizin? gibi anlam, vücut bütünlüğü? boyu batsın" demek isterim. Bunların bodu hepsi, kimi yerde bütünü boyu posu karizma, servet böyle. Neyi barsa varsa batsın. Türkçeyi öldürmek için neler yapmışlar neler. Bodar bunu da siz çözün ınız ne duruma barmış da böyle bir bodun birlik, halk, toplum olmuşsunuz. Yapmayın etmeyin. Kadar Türkçedir. Kendimi edikleyene kadar bayağı enit geçti. Ses anlama çağırıyorum bodunuzu.

Siz Arapça demeyi sürdürenlere arka çıkmayın. Şu yazdıklarımın akışına, anlam bütünlüğüne, güzelliğine bakar mısınız?

[datadeveb]

Şöyle de yazayım.

et- eylemine eylemden eylem yapan -Ar- eki getirin.
eter- eylemi türer.

Bir söz söylerken "Bu ne eder?" yazıldığında etmenin çekimlisi mi? etermek eyleminin çekimsiz durumu mu?

kat- eylemine eylemden eylem yapan -Ar- eki getirin.
katar- eylemi türer.

Bir söz söylerken "Bu ne kadar?" yazıldığında katmak eyleminin çekimlisi mi? katarmak eyleminin çekimsiz durumu mu?

Yoksa

---

eder e- eyleminin çekimli kipi mi?
kadar ka- eyleminin çekimli kipi mi?

ka- eyleminin edilgen eylem olduğunu kaynaklarda yazıyorlar.



Bknız KAT adı

Tarihçe (tespit edilen en eski Türkçe kaynak ve diğer örnekler)

Eski Türkçe: "tabaka" [ Uygurca Maniheist metinler, 900 yılından önce]
on kat kök [on tabaka gök] Eski Türkçe: "... yan" [ Kaşgarî, Divan-i Lugati't-Türk, 1073]
kat [[tabaka, büklüm]], tōn ḳatı [[giysinin büklümü... Oğuz dilinde "yan, nezd" anlamında bir edattır.]] beg katında [[bey yanında, huzurunda]]
Köken

Eski Türkçe kat "1. tabaka, büklüm, 2. (Oğuzca) yan, nezd" sözcüğünden evrilmiştir. Eski Türkçe sözcük Eski Türkçe ka- "koymak, katmak" fiilinden Eski Türkçe +Ut ekiyle türetilmiştir.

Daha fazla bilgi için kat- maddesine bakınız.
Ek açıklama

ETü sözcüğün ilk anlamı "üste konan şey", ikinci anlamı "konum" anlamındadır.
Benzer sözcükler

ara kat, asma kat, batar kat, çatı katı, kat kat, katbekat, katlı, katsayı
Bu maddeye gönderenler

katla-, kayrak

[datadeveb]

Ses anlam çalışmasını ökten yaparken erdiğim sözcük. Kadar sözcüğüne alışık olduğumuzdan biraz yadırgarsınız. Ancak kullanmayı deneyin.

kadar

dengir, değir, eğir

"Ben okuldan eve gelinceye kadar orada bekle."
"Ben okuldan eve gelinceye dengir orada bekle."
"Ben okuldan eve gelinceye değir orada bekle."
"Ben okuldan eve gelinceye eğir orada bekle."

"Arkadaşımın senin kadar yaşı var."
"Arkadaşımın senin dengir yaşı var."
"Arkadaşımın senin değir yaşı var."
"Arkadaşımın senin eğir yaşı var."

"Konuşmacı sana kadar tümümüze kötü şeyler söyledi."
"Konuşmacı sana dengir tümümüze kötü şeyler söyledi."
"Konuşmacı sana değir tümümüze kötü şeyler söyledi."
"Konuşmacı sana eğir tümümüze kötü şeyler söyledi."

"Nereye kadar bu araçla gideceğiz. Çok yavaş."
"Nereye dengir bu araçla gideceğiz. Çok yavaş."
"Nereye değir bu araçla gideceğiz. Çok yavaş."
"Nereye eğir bu araçla gideceğiz. Çok yavaş."

kat > kadar
dek > değir
denk > dengir
ey > eğir

kadar > kat boyunu ele alarak söyleme
değir > dek bitimini ele alarak söyleme
dengir > denk boyunu ele alarak söyleme
eğir > ey enini ele alarak söyleme

4'ü de Türkçe'dir.

[Yiğit98]

Ne kadar : 1.Nanca 2.Neçe 3.Nice 4.Kaça

Öz türkçe sözlük adlı pdf'de yazıyordu.

[Oktay D.]

Daha ayrıntılı olarak hangi PDF olduğunu söyleyebilir misiñiz? Kim yazmış? Hangi yayın? Kaynaklarıyla mı bélirtilmiş? vb.

[Yiğit98]

Daha ayrıntılı olarak hangi PDF olduğunu söyleyebilir misiñiz? Kim yazmış? Hangi yayın? Kaynaklarıyla mı bélirtilmiş? vb.

Birden çok pdf var ve bu yazışmalık, indirdiğim pdf'ler vb betlerden derleme yapıp metin belgesi hazırlıyorum.
Bu pdf biraz eski sanırım ve birkaç yanlış önerileri var ancak genel olarak iyi.Metin belgesi işim bitince hem metin belgemi hem de tüm pdf'leri konu açıp burada paylaşacağım.
" alt="Görsel" width="200" class="hoverbox resize_me" />

[Oktay D.]

Kullandığıñız bélgeleriñ güvenilir kaynaklar olduğundan emin olmañızı öñeririm. Her öñeri için nereden türediği, kurallara uygunluğu, añlam uygunluğu gibi durumlar ele alınabilir ise o kaynak güvenilirdir. Eğer kaynakta bu durumlar tartışılmamışsa kaynağa güvenmek bizi yarı yolda bırakacaktır.

O yüzden bu yazışmalıkta her öñeri için bir koñu başlığı açılıp sayfalarca tartışılır.

[Yiğit98]

Evet doğrsunuz.Ancak pdf'lerden metin belgeme doğrudan kopyala yapıştır yapmıyorum.Google'den anlamı ve kökeni nedir diye aratınca tdk karşılığı varsa alıyorum.Ondan dolayı bu görseldeki pdf'nin birkaç yanlışı var dedim.
Dilimizde yabancı kökenli sözcükler yakın zamanda usuma takıldı ve rahatsız etti.
Dediğim gibi birden çok pdf var ve hepsine ayrıntılı bakmadım.Sanırım bazıları kaynaklarıyla paylaşmış.
Ben de buraya topluca atarsam sizlere dosyaları ulaştırmış ve belki yardım etmiş olurum diye düşündüm.
Düzenleme:
Zaten paylaşırken yanlışları var diye belirtecektim

[Yiğit98]

Daha ayrıntılı olarak hangi PDF olduğunu söyleyebilir misiñiz? Kim yazmış? Hangi yayın? Kaynaklarıyla mı bélirtilmiş? vb.

Bu arada bu pdf'de kaynak yok ancak Bu kadar: Bunca, O kadar: Onca ve Ne kadar: Nanca diye türetilmiş olabilir.
Önceden var mı türetilmiş mi bilmiyorum ancak usdışı gelmedi.
Bir düşünmenizde yarar var.

[Yiğit98]

DERLEME SÖZLÜĞÜ (TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARI SÖZLÜĞÜ)

nanca
1. Bir parça.
-Erzurum

Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1977
cilt: 9
L-R ( la - rüzgârlık )
nanca

2. Pek çok.
*Safranbolu -Zonguldak

Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1977
cilt: 9
L-R ( la - rüzgârlık )

nanca
3. Ne kadar: Akşama nanca vakit var.
*Emirdağ -Afyon
-Bolu
*Safranbolu -Zonguldak
-Erzurum
*Pertek, *Ağın -Elazığ
-Malatya
Suboğaz -Gaziantep
*Antakya -Hatay

Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1977
cilt: 9
L-R ( la - rüzgârlık )

nanca
Ne denli: Ben nanca yalvardım, bilişen.
Taze, Tuz, Altınköprü, Kerkük

Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Ankara,Türk Dil Kurumu,1982
cilt: 12
Ek-1 ( a - zürbiyet )

nanca
Ne kadar
Elâzığ ve yöresi

Elazığ Yöresi Ağızlarından Derlemeler
Tuncer Gülensoy- Ahmet Buran
Ankara,Türk Dil Kurumu,1994
240 s.

nanca
Ne kadar
Erzurum

Erzurum Ağzı, İnceleme-Derleme-Sözlük
Selâhattin Olcay
Ankara,Türk Dil Kurumu,1995
130 s.

nanca
Ne kadar
Erzurum

Erzurum İli Ağızları, İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizinler
Efrasiyap Gemalmaz
Ankara,Türk Dil Kurumu,1995
3 cilt

Tdk betinde sorun var.Arama sonuçlarından tıklayınca anasayfaya atıyor.
Bet içinden istediğimiz neni bulmak gerekiyor.Umarım bunu düzeltirler.

[Yiğit98]

Abçı neçe al tep bilse, ayıg anca yol bilir
Avcı ne kadar hîle bilse, ayı o kadar yol bilir.
http://www.suatozer.com/divanu-lugatit- ... tasozleri/

Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü

Neçe
Ne kadar, kaç, nice.
*Mustafa Kemal Paşa -Bursa
Azeri köyleri -Amasya
Karakoyunlu *Iğdır -Kars
-Gaziantep
Kerkük

cilt: 9
L-R ( la - rüzgârlık )

Neçe
Ne kadar, kaç?
Gökdere *Akdağmadeni Yozgat
*Silifke İçel

cilt: 12