İsyan

[Toygun]

Başkaldırı sözcüğü karşılar kuşkusuz.

[img width=900 height=155]http://i1007.hizliresim.com/2010/7/15/4750.jpg[/img]

Ama bu köteriliş, kötörülüş sözcüğünü merak ettim. Nasıl uyarlamalı?

[Bengitaşlarındili]

Başkaldırı sözcüğü karşılar kuşkusuz.

[img width=900 height=155]http://i1007.hizliresim.com/2010/7/15/4750.jpg[/img]

Ama bu köteriliş, kötörülüş sözcüğünü merak ettim. Nasıl uyarlamalı?

Kozalış=İsyan
Kozalmak= İsyan etmek, Ayaklanmak

[Bengitaşlarındili]

Başkaldırı sözcüğü karşılar kuşkusuz.

[img width=900 height=155]http://i1007.hizliresim.com/2010/7/15/4750.jpg[/img]

Ama bu köteriliş, kötörülüş sözcüğünü merak ettim. Nasıl uyarlamalı?

Kazakça Köterilis, Kırgızca Kötörülüş
Tatarca  Başkütärü
Başkurtça:Başkütäriv

Kötermek >Kaldırmak, Kalktırmak
Dolayısıyla da Baş kötermek= Baş kaldırmak
Kötermek eyleminden edilgen yapı ile köterilmek isyan, ama daha çok isyanın isyan edenlerin iradesinden değil dış mihrakların kışkırtması ile gerçekleştiği gibi klasik bir Türk düşüncesinden hareketle...

[Oktay D.]

Başkaldırı sözcüğü karşılar kuşkusuz.

[img width=900 height=155]http://i1007.hizliresim.com/2010/7/15/4750.jpg[/img]

Ama bu köteriliş, kötörülüş sözcüğünü merak ettim. Nasıl uyarlamalı?

Diğer Türkçelerdeki köter-, kötör- gibi biçimleriñ Türkiye Türkçesi karşılığı götür- "yérinden kaldırmak, kalkmasını sağlamak" eylemidir. Bu yüzden başgötürülüş olarak uyarlanır, ancak kullanımda olan başkaldırma zaten aynı us yürütümüyle türemiştir.

[Bengitaşlarındili]

Diğer Türkçelerdeki köter-, kötör- gibi biçimleriñ Türkiye Türkçesi karşılığı götür- "yérinden kaldırmak, kalkmasını sağlamak" eylemidir. Bu yüzden başgötürülüş olarak uyarlanır, ancak kullanımda olan başkaldırma zaten aynı us yürütümüyle türemiştir.

Bildiğimce Türkçede tıpa tıp aynı anlamda iki söz birden ASLA bulunmaz. Aynı anlamda olan bir Türkçe kökenli bir yabancı kökenli söz olduğunda da zamanla aralaerında ya anlmda ya da bağlamda farklılaşma olur. Şu halde GÖTÜRMEK (yerinden kaldırmak, kalkmasını sağlamak) ile KALDIRMAK ( kalktırmak) arasında anlamca/bağlamca fark nedir? Böyle bir nüans aslında var mıydı?

[Oktay D.]

Bildiğimce Türkçede tıpa tıp aynı anlamda iki söz birden ASLA bulunmaz. Aynı anlamda olan bir Türkçe kökenli bir yabancı kökenli söz olduğunda da zamanla aralaerında ya anlmda ya da bağlamda farklılaşma olur. Şu halde GÖTÜRMEK (yerinden kaldırmak, kalkmasını sağlamak) ile KALDIRMAK ( kalktırmak) arasında anlamca/bağlamca fark nedir? Böyle bir nüans aslında var mıydı?

götür- ile kaldır- arasındaki ayrım, bugün biraz azalmış olsa da; özünde bélirgindir. İlki, "yérinden yükselerek hareket éttirmek" añlamına gelirken, ikincisi "özellikle göğe doğru dikilerek hareket éttirmek" démektir.

götür- eylemi, göç/göç- "bir yérden başka bir yére yér değiştirme/değiştirmek" sözcüğünüñ kökü olan Eski Türkçe kö- "yérinden hareket etmek, yükselmek" sözcüğünden gelir. Eski Türkçede köt- "yüksek olmak", kötüt- "yükseltmek", kötgi "tepe, yükselti", kötür- "götürmek, yükseltmek" sözcükleri bulunur. Bu arada gök sözcüğünüñ bu eylemle ilişkisi olduğunu sanmayıñız. Nédeni, onuñ Eski Türkçedeki uzun ünlülü kȫk "mavi; yeşil; turkuaz"sözcüğünden gelmesidir; "gökyüzü" añlamı ikincildir.

Öte yandan kaldır- eylemi, kalk- "yérinden (daha çok yukarı yönde) hareket étmek" sözcüğünüñ de kökü olan Eski Türkçe kalı- "havalanmak, göğe doğru hareketlenmek" sözcüğünden gelir. Eski Türkçede kalıg "hava, gök", kalgı- "kalkmak", kalıngu "suyuñ yüzeyine çıkma eylemi" gibi sözcükler bulunur. Bu arada bu sözcüğü kal- "kalmak, yérinde bulunmak" ile karıştırmayıñız. Nédeni, onuñ Eski Türkçedeki uzun ünlülü kāl- "kalmak" sözcüğünden gelmesidir.

[Boraan]

[img]http://Diğer%20Türkçelerdeki%20köter-,%20kötör-%20gibi%20biçimleriñ%20Türkiye%20Türkçesi%20karşılığı%20götür-%20"yérinden%20kaldırmak,%20kalkmasını%20sağlamak"%20eylemidir.%20Bu%20yüzden%20başgötürülüş%20olarak%20uyarlanır,%20ancak%20kullanımda%20olan%20başkaldırma%20zaten%20aynı%20us%20yürütümüyle%20türemiştir.[/img]

''götür : yerinden kaldırmak'' ise başkaldırı gibi  ''başgötürü'' demek yeterli olacaktır.

[birtancazin]

İsyan... Ayaklanma,
Asi... Ayaklanmacı
Bence başkaldırı manifestodur. Bir tür olumlu isyan ve direniştir.
Ayrıca komgusuzluk, dikleniş, başıbozukluk da isyan ve toplumsal karışıklık için kullanılabilir.
Erksizlik, yasatanımazlık, başıboşluk, kargaşım, belin gibi anarşi, terör gibi karşılıklar kullanılabilir.. Burada daha çok başkaldırı sözünüm sıdam (klasik) asilikten ayırt edilmesi gerektiğini anlatmak istiyorum.

[bilimdan]

Kozalış=İsyan
Kozalmak= İsyan etmek, Ayaklanmak

qo‘zg‘almoq
koygalmak Kımıldamak. (Derleme Sözlüğü: Özbek göçmenleri -Trabzon)

[bilimdan]

kozgalmak ile aynı kökenden olması muhtemel sözcükler:
kosalmak Gururlanmak, övünmek. (Derleme Sözlüğü: Köşk -Aydın, Dudaş *Söğüt -Bilecik, Köşker -Kırşehir, -Kayseri, Kurugöl -Muş, Bahçeli *Bor -Niğde, -İçel ve köyleri, *Serik -Antalya)
kosaltılı Gururlu, çalımlı (kimse) (Derleme Sözlüğü: Köşk -Aydın)
koska Çalımlı, iyi giyinmiş, güzel yakışıklı (Derleme Sözlüğü: Polat *Akçadağ -Malatya, *Kilis, *Nizip -Gaziantep, *Elbistan, -Maraş, Erzin *Dörtyol, *Antakya -Hatay, Ahmetfakılı, Peyik *Akdağmadeni -Yozgat, Gâvurdağı *Osmaniye, Yeniköy *Ceyhan -Adana)