Öñcelikle
sabit ile
değişmez kavramlarınıñ aynı şeyler olmadığını söyleyerek başlayayım.
Değişmez (invariant), bir dönüşüm yapıldığında değişmeyen bir şeydir, ancak değişkene bağlı bir
işlev fonksiyon olabilir. Örneğin bir noktadaki
sıcaklık, koordinat dönüşümleri altında değişmezdir. İstersem küresel koordinatları istersem Kartezyen koordinatları seçeyim, o noktadaki sıcaklık iki durumda da aynı değerde olacaktır. ancak sıcaklık, noktadan noktaya ve zamanla değişen bir değere sahip sonuçta.
sabit (constant) ise, hiçbir zaman değişmeyen şeydir. Örneğin
ışıkhızı ne gözlemciden gözlemciye, ne koordinat sistemi altında, ne zamanla, ne konumla, ne de başka bir şeyle değişmeyecektir.
Bu iki kavramı fiziksel örneklerle sundum ancak matematikte de durum aynı (fizikteki kullanım matematikten geliyor zaten), tek farkı daha soyut tanımları olması. Değişmez, bir dönüşüm altında değişmeyen nesnelerdir (işlev gibi) öte yandan sabit, hiçbir dönüşüm altında değişmeyen nesnelerdir (sayı gibi).
Sözlüklerde
karşılığını görüyorum. Ayrıca yukarıdaki gibi
karşılığı da düşünülebilir. Sabit gözlemci için durgun diyoruz zaten, oradaki fiziksel bir durgunluğa denk geliyor, sayısal sabitlik için ayrım yapılmak istenebilir (yine de gérekli değil bence).