Yazışmalık

Geçenlerde uzberide açık ilköğretim okulu'nda yerbilim konusu işlenirken sıkça ekvator,gırinviç sözleri geçti de geçti...Bu işi de sonlandırmam gerektiği üstünde çokça düşündüm. Hiç gereği yok iken bile yalnızca bu sözlerin yerine neler kullanılabilir diye örnek tümceler toparlayıp önerilen sözcükler ile bir bir denedim...
Ekvator için EŞLEK önerilmiş, kimi yerde de özleşmeciler kullanır olmuş.Ancak gırinviç için sanırım "yer adı" olduğundan dolayı kimse bir nen önermemiş.
Kişisel olarak, söylendiği gibi yazamadığımız tüm sözcüklere karşı olduğumdan, ikisine birlikte savaş açmaktan başka çıkar yol bulamadım...
Denemede kullanacağım sözcükler:
orta...ortası..ortay..ortanca
en....enlem...ence...enlik...eney

"ortay" sözünü sözlüklerden bulabilirsiniz.Bu sözcüğü kavramları ortalaştırma için kullandım..

ortay
önad, matematik
1 .     Bir düzlem şeklin aynı yöndeki paralel bütün kirişlerini eşit parçalara bölen (çizgi).
2 .     Bir uzayı, bir yüzeyi eşit iki parçaya bölen (düzlem, çizgi).


Birleşik Sözler
açıortay
kenarortay

en (I)
Ad
    Bir yüzeyde boy sayılan iki kenar arasındaki uzaklık, genişlik, boy, uzunluk karşıtı:
       "Kumaşın eni. Yolun eni. Kâğıdın eni."- .

en (III)
belirteç(zarf)
    Başına geldiği önadların(sıfatların) üpüstün olduğunu gösteren sözcük:
       "Avucumu yumduğum zaman ailemin en kuvvetli erkekleri bile parmaklarımı açamazlardı."- R. N. Güntekin.


EN(lem)...Ortay ya da En(lem) Ortası >>> Enortay / Enortası / Enortanca= Ekvator
Boy(lam)..Ortay...ya da Boy(lam) Ortası>>Boyortay / Boyortası / Boyortanca = Gırinviç(Greenwich)

Enceortay....ençortay.......ekvator
boycaortay...boycortay...gırinviç

Enlemorta...enilortay...eneyortay
boylamortay...boyulortay

endöndü
boydöndü

enbaşı
boybaşı

encegen (ence kenar anlamında)
boycagen (boyca kenar anlamında)

Usunuzda bulunsun.

Uğrola

Uğrola Yiğit Kardeş,
Bu sözcükleri yıllarca kullanan biri olarak önerilerini çok beğendim.

Enbaşı
Boybaşı
Çok usuma yattı.
Başenlem
Başboylam
Dersek nasıl olur?
Kalın sağlıcakla.
Kaptan Zafer  Öztürk

Uğrola dildaşım,

Enortay, boyortay sözcükleri güzel omakla birlikte ekvator için eşlek dışında başka bir seçenek aramaya kanımca gerek yok. Gırınviç için de bir karşılık aramak doğru mudur, doğru olsa da ne denli doğru bulunur bilmem ancak, eşleğe uyaklı olsun dersek belki de "boylak".

Esenlikler.

Eşlek sözcüğündense, ortay sözcüğü daha anlamlı ve daha tanıdık geliyor kulağa. Pek de güzel kullanılabilir.