gönderen Oktay D. » 01 Şub 2015, 00:39
yarat- sözcüğü, yara- "(işe, değere) yaramak" sözcüğünüñ ettirgenidir. O yüzden sözcüğüñ kendisi, sıfırdan/yoktan ortaya çıkarma añlamını vérmez. türet- ise tür adından geliyor, "bir şeyden başka bir tür/türev elde étmek" añlamına geliyor. Kısaca ikisi arasındaki fark, birinde yapılan ürünüñ bir işe yaraması, pratik bir oluşum olması vurgulanırken diğerinde ise bir dönüşüm vurgusu vardır.
Sanatıñ ne olduğunu düşünürken bendeki çağrışım, ortaya bir değeriñ çıkması vurgusu oluyor. türetmek daha mekanik bir işlemmiş gibi geliyor çünkü süreci/işlemi vurguluyor. Yaratmak ise, değere vurgu yapıyor sanki, nasıl yapıldığına değil ne yapıldığına ve değerinin yaramasına...
Bu yüzden sanatta yarat- güzel oluyor. Nitekim yaratıcılık, sanatıñ olmazsa olmazı. Oysa bilim veya mühendislik gibi dallarda yaratıcılık olmasa da olur, gereken şey üretkenlik (ortaya herhangi bir şey çıkarmak, soñuç elde etmek) oluyor.
O yüzden sanayî ile sanat sözcükleri Arapçada aynı köke dayansa da Türkçede sanayî/bilim için üretmek veya türetmek, sanat için yaratmak kavramları daha ayrımlıdır. Yanî, tersine bakarsak, sanayî için yaratmak veya sanat için üretmek/türetmek kavramları belirleyici olamaz.