Türkçesi Varken

Bugünkü Türkçede sıkça kullandığımız ileri, géri, béri, yukarı gibi sözcükleriñ özünde doğrudan addan yapılmış bélirteçler olmaktan çok, éylem kökenli bir yanlarınıñ olduğunu gösteren birkaç çalışmayı okuduktan soñra bu yazıya girişmek istedim. Böylece élimizde hiçbir yazılı yapıtıñ olmadığı, İsâ’nıñ doğumu ile 7. yy arasındaki dönemi, bilimsel adıyla Ana Türkçe dönemini okuyucuya biraz daha ayrıntılı aktarmış olacağımı […]

Geçen gün Başbakan R. T. Erdoğan, “Demokratikleşme Paketi” adında bir açıklama yaptı, salıklardan biliyorsuñuzdur. Kimileri alkışlarken kimileri beğenmedi, kimileri yétinmezken benim de içinde olduğum kimileri ise “Dağ fâre doğurdu” dédi. Ancak, bohçanıñ niteliği né olursa olsun, bohçanıñ içinden siyâsî gündemi değil de, daha çok bizleri ilgilendirecek ufak bir değişiklik çıktı: bu değişikliği Başbakan, “klavyelere özgürlük” […]

Bilindiği gibi Türkçe, Moğolca, Mançu-Tuñuzca, Korece ma Japoncanıñ köken olarak tek bir dile dayandığı kuramıñ adı Altay Dil Kuramıdır, Korece ile Japoncanıñ ayrı tutulduğu duruma da Klasik Altay Dil Kuramı dénir. Buna göre, tüm bu diller Ana Altayca adındaki bir dilden ayrışıp gelişmiştir. Ancak bu kuramıñ benimsenmesi bu deñli kolay olmamıştır. Nétekim, kurama bugün bile […]

Tuna Bulgarcası ile Volga Bulgarcası, daha öncesinde Ana Bulgarca diye adlandırılan bir dilden gelişmişlerdir ma Volga Bulgarcası bugünüñ Çuvaş Türkçesine evrilmiştir. Ana Bulgarca, géri kalan Türk dilleriniñ atası olan Ana Türkçedeki /z/ ile /ş/ sesleri yérine /r/ ile /l, lç/ seslerini barındıran bir dildir ma bu iki diliñ atası olan İlk Türkçe de bu türden […]

  Önceki yazıda Türkleriñ ulusal oynu olan güreşten yola çıkıp güç, gür, güt- sözcükleriniñ Eski Türkçe *kǖ- (korumak) sözcüğünden geliyor olabileceğini öne sürmüştük (bunu yapabilmek için Çuvaşçadaki ipuçlarına dayanarak gür sözcüğünüñ uzun /ü/’lü biçimden geldiğini varsaymıştık). Elimizdeki ésin kaynağı Türklerdeki güç kavramıyla korumak kavramınıñ ilişkisiydi. Bu yazımızda ise ayakta durmak ve diz kavramlarınıñ güç ile […]

Alp Temirbek adlı yazarımızıñ “Türkçeniñ Dil Ailesi” başlıklı yazısında Türkçeniñ hangi dil ailesine üye olduğu tartışılmış. Köşe yazarımız ve çok eskiden béri üyemiz olan Alp Temirbek’e göre, Türkçeniñ önceden Ural-Altay Dil Ailesine üye olduğu sanılmaktayken soñradan Ural Dil Ailesiniñ ayrık bir dil öbeği olduğu añlaşılmış. Ardından Temirbek, içinde Türkçeniñ de olduğu gériye kalan dilleriñ bulunduğu […]

      Türklerde ma birçok eski toplumda doğal yaşamıñ getirdiği kavramlardan biri güç/erk kavramıdır. Türkler bu konuda, diğer göçebe toplumlarda olduğu gibi, birçok kavram karşılığı sözcük türetmişlerdir. Günümüzden başlayacak olursak, güç ile ilgili eñ usa gelen, ulusal oynumuz güreş olur.         Güreş, yüzyıllardır Türkleriñ çocukluktan oynayageldiği bir oyun olup eñ eğlenceli güç gösterilerinden biridir. Düz bir yarışma […]

Dil, bir toplumuñ yansımasıdır. Bir toplum ne deñli yozlaşıyor ve özünden sapıyorsa dili de o deñli yozlaşıp özünden yāzar. Bu yozlaşmaya ve özünden sapmaya karşı duranlar, konuştukları dile bu yüzden hâkim olmaya çalışır ve tümcelerine özen gösterir. Bu özünde, doğal bir karşı duruştur. Tüm karşı duruşlarda olduğu gibi, dilde béliren bu karşı duruşuñ da öncüleri […]

Bu yazı, daha önceki bir yazınıŋ güncellenmesidir. Dizi ve izletilerde “Recep İvedik”, Levent Kırca gibi güldüren kişiler, doğallık göstergesi olsun diye midir bilmiyorum, çoğu kez yöresel konuşurlar. Bu konuşmalarında yoğun bir biçimde geŋizcil seslerle konuşurlar. Ayrıca Aşık Veysel, Aşık Mahzunî gibi birçok halk ozanı ile bugün halk müziği yapan birçok sanatçı yırlarında bu sesleri kullanırlar. İşte […]

Bu yazı 03/07/2009 gününde yazılmış olan yazınıŋ güncellenmişidir. Geçenlerde bir yazıda Rus-Alman bir matematikçiniŋ adınıŋ Türkçedeki yazımına denk geldiydim. Yazık, kişiniŋ adını Almancada yazıldığı gibi, démeli Minkowski olarak yazmışlar, oysa w değil v ile olmalıydı. Çoğumuz /folksvagen/ diye okunan araç markası VolksWagen‘den ya da bazı araba onarıcılarınıŋ /fites/ démesinden biliyor olabilir; Almancada w damgası /v/ […]